Ma’ruza 2 Ilmiy tadqiqot turlari va metodologiyasi Reja

Tadqiqotchilik  loyiha-konstruktorlik  ishlanmalari

  –  bu  amaliy  tadqiqotlar 

natijalarini texnikaning (mashina, qurilma, material, modda, mahsulotlarning) yangi 

tajribaviy  modellarini  yaratish  va  ishlatish,  hamda    mavjud  texnikani 

takomillashtirish  ishlaridir. Ishlab chiqish bosqichida ilmiy tadqiqot natijalari ishlab 

chiqarishga qo`llashga yaroqli shaklga kiradi.  

Yuqorida aytib o`tilgan asosiy ilmiy tadqiqot klassifikatsiyasi nisbiy va 

tadqiqot turlari quyidagi 2.1-rasmda keltirilgan.  

Fundamental  tadqiqotlar  va  ishlab  chiqarish  orasidagi  bir-biriga  bog’liq 

quyidagi  bosqichlar  bor: 

fundamental  tadqiqotlar  -  amaliy  tadqiqotlar  – 

ishlanmalar – loyihalash – o`zlashtirish

.  

Loyihalash,  tayyorlash  va  o`zlashtirish

  bir  vaqtning  o`zida  ham  fan 

sohasiga,  ham  tehnika  sohasiga  kiradi.  Bular  ilmiy  ishlar  hisoblanadi,  chunki  ular 

ilmiy ijodni ko`zga tutadi, ya`ni bu ishlarni bajarishda texnika, tehnologiya va ishlab 

chiqarishni tashkil etish sohasida yangi original yechimlarni qo`llash kerak bo`ladi.  

Innovatsion tadqiqotlar

  muayyan sohada mavjud bilimlarga tayanib    ishlab  

chiqarish  uchun  foydali  yangi  ishlanmani  ixtiro qilishni nazarda tutadi. 

Tеxnik-konsturtorlik ishlanmalarni bajarish jarayoni muayyan mantiqiy ketma 

ketlikda joylashgan bir qator asosiy bosqichlarga bo`linadi 

1-bosqich.

  Dolzarblikni    asoslash    va  mavzuni    shakllanti  rish,  TKIning 

maqsad va vazifalarinm shakllantirish (IT) 1-, 2-bosqichlaridagi ishlar bajariladi).  

2-bosqich.

 Texnikaviy topshiriq va taklif: 

-eksperimental        namunani        loyihalashda        texnikaviy  togtshiriqni  ishlab 

chiqish; 

- texnikviy-iqtisodiy asos; 

- patentga loyiqlikni tekshirish.  

3-bosqich

. Texnikaviy loyihalash: 

- texnikaviy loyihalar talqinlarini ishlab chiqish va samaraligini tanlash; 

-  ayrim          qism          va          bloklarni          ular          ishonchlilik  ko`rsatkichlarini 

tekshirish uchun yaratish; 

---

5 

 

-  texnikaviy  daraja  va  sifatni  belgilash,  texnikaviy-iqtisodiy  ko`rsatkichlarni 

hisoblash; 

- texnikaviy loyihani kelishib olish.  

4-bosqich.

 Ishchi loyihalash: 

- ishchi loyihani ishlab chiqish; zarur konstruktorlik hujjatlarini tayyorlash; 

 

5-bosqich

. Tajribaviy namuna tayyorlash: 

-  ishlab  chiqarishni  texnologik  tayyorlash:  texnologik  jarayonlarni  ishlab 

chiqish,  qurilmalarni,  kesuvchi  va  qo`shimcha  asbob-uskuialarni  loyihalash  va 

tayyorlash; 

- tajribaviy namuna detallari, qismlari va bloklarini tayyorlash, ularni yig’ish; 

- tajribaviy namunani aprabatsiya qilmsh, me`yoriga etkazish va sozlash; 

- stendda va ishlab chiqarishda sinash.