Ma’ruza 15. Fayildan o’qish yozish funksiyalari. Reja

 
15.2. Fayl ko‘rsatkichini boshqarish funksiyalari 
Fayl ochilganda, u bilan «stdio.h» sarlavha faylida aniqlangan FILE 
strukturasi bog‘lanadi. Bu struktura har bir ochilgan fayl uchun joriy yozuv o‘rnini 
ko‘rsatuvchi hisoblagichni - fayl ko‘rsatkichini mos qo‘yadi. Odatda fayl ochilganda 
ko‘rsatkich qiymati 0 bo‘ladi. Fayl ustida bajarilgan har bir amaldan keyin 
ko‘rsatkich qiymati o‘qilgan yoki yozilgan baytlar soniga oshadi. Fayl ko‘rsatkichini 

---

boshqarish funksiyalari - fseek(), ftell() va rewind() funksiyalari fayl ko‘rsatkichini 
o‘zgartirish, qiymatini olish imkonini beradi.
ftell() funksiyasining prototipi
long int ftell(FILE *stream);
ko‘rinishida aniqlangan bo‘lib, argumentda ko‘rsatilgan fayl bilan bog‘langan fayl 
ko‘rsatkichi qiymatini qaytaradi. Agar xatolik ro‘y bersa funksiya -1L qiymatini 
qaytaradi.
int fseek(FILE *stream, long offset, int from);
prototipiga ega bo‘lgan fseek() funksiyasi stream fayli ko‘rsatkichini from joyiga 
nisbatan offset bayt masofaga surishni amalga oshiradi. Matn rejimidagi oqimlar 
uchun offset qiymati 0 yoki ftell() funksiyasi qaytargan qiymat bo‘lishi kerak. from 
parametri quyidagi qiymatlarni qabul qilishi mumkin:
SEEK_SET (=0) - fayl boshi;
SEEK_CUR (=1) - fayl ko‘rsatkichining ayni paytdagi qiymati;
SEEK_END (=2) - fayl oxiri.
Funksiya fayl ko‘rsatkichi qiymatini o‘zgartirish muvaffaqiyatli bo‘lsa, 0 
qiymatini, aks holda noldan farqli qiymat qaytaradi.
rewind() funksiyasi
void rewind(FILE *stream);
prototipi bilan aniqlangan bo‘lib, fayl ko‘rsatkichini fayl boshlanishiga olib keladi.
Quyida keltirilgan dasturda binar fayl bilan ishlash ko‘rsatilgan.
#include
using namespace std;
#include
#include
struct Shaxs
{
char Familiya[20];
char Ism[15];
char Sharifi[20];};

---

int main()
{
int n,k;
cout<<"Talabalar sonini kiriting: "; cin>>n;
FILE *oqim1,*oqim2;
Shaxs *shaxs1, *shaxs2, shaxsk;
shaxs1=new Shaxs[n];
shaxs2=new Shaxs[n];
if ((oqim1=fopen("Talaba.dat", "wb+"))==NULL)
{
cout<<"Talaba.dat ochilmadi!!!";
return 1;
}
for(int i=0; i{
cout<cout<<"Familiysi: "; gets(shaxs1[i].Familiya);
cout<<"Ismi: "; gets(shaxs1[i].Ism);
cout<<"Sharifi: "; gets(shaxs1[i].Sharifi);
}
if (n==fwrite(shaxs1,sizeof(Shaxs),n,oqim1))
cout<<"Berilganlarni yozish amalga oshirildi!\n";
else
{
cout<<"Berilganlarni yozish amalga oshirilmadi!\n";
return 3;
}
cout<<" Fayl uzunligi: "<fclose(oqim1);

---

if((oqim2=fopen("Talaba.dat", "rb+"))==NULL)
{
cout<<"Talaba.dat o'qishga ochilmadi!!!";
return 2;
}
if (n==fread(shaxs2,sizeof(Shaxs),n,oqim2))
for(int i=0; i{
cout<cout<<"Familiysi: "<cout<<"Ismi: "<cout<<"Sharifi: "<cout<<"****************************\n"; }
else
{
cout<<"Fayldan o'qish amalga oshirilmadi!\n" ;
return 4;
}
do
{
cout<<"Yo'zuv nomerini kiriting (1.."<cin>>k;
} while (k<0 && k>n);
k--;
cout<<"Oldingi Familiya: ";
cout<cout<<"Yangi Familiya: ";
gets(shaxs2[k].Familiya);
if (fseek(oqim2, k*sizeof(Shaxs),SEEK_SET))

---

{
cout<<"Faylda"<cout<<"-yo'zuvga o'tishda xatolik ro'y berdi???\n";
return 5;
}
fwrite(shaxs2+k,sizeof(Shaxs),1,oqim2);
fseek(oqim2, k*sizeof(Shaxs),SEEK_SET);
fread(&shaxsk,sizeof(Shaxs),1,oqim2);
cout<cout<<"Familiysi: "<cout<<"Ismi: "<cout<<"Sharifi: "<fclose(oqim2);
delete shaxs1;
delete shaxs2;
return 0;
}
Yuqorida keltirilgan dasturda, oldin «Talaba.dat» fayli binar fayl sifatida 
yozish uchun ochiladi va u oqim1 o‘zgaruvchisi bilan bog‘lanadi. Shaxs haqidagi 
ma’lumotni saqlovchi n o‘lchamli dinamik shaxs1 strukturalar massivi oqim1 
fayliga yoziladi, fayl uzunligi chop qilinib fayl yopiladi. Keyin, xuddi shu fayl 
oqim2 nomi bilan o‘qish uchun ochiladi va undagi berilganlar shaxs2 strukturalar 
massiviga o‘qiladi va ekranga chop qilinadi. Dasturda fayldagi yozuvni o‘zgartirish 
(qayta yozish) amalga oshirilgan. O‘zgartirish qilinishi kerak bo‘lgan yozuv tartib 
nomeri foydalanuvchi tomonidan kiritiladi (k o‘zgaruvchisi) va shaxs2 strukturalar 
massividagi mos o‘rindagi strukturaning Familiya maydoni klaviaturadan kiritilgan 
yangi satr bilan o‘zgartiriladi. oqim2 fayl ko‘rsatkichi fayl boshidan k*sizeof(Shaxs) 
baytga suriladi va shaxs2 massivning k - strukturasi (shaxs2+k) shu o‘rindan boshlab 
faylga yoziladi. Keyin oqim2 fayli ko‘rsatkichi o‘zgartirish kiritilgan yozuv boshiga 
qaytariladi va bu yozuv shaxsk strukturasiga o‘qiladi hamda ekranga chop etiladi.

---