Ma’ruza №12 qo'shma gap va uning turlari

5. Mehmon kelsa eshikdan, rizqi kirar teshikdan. (Maqol)
KO'RSATISH OLMOSHILI ERGASHGAN QO'SHMA GAPLAR

1-topshiriq. Qo'shma gaplar tarkibidagi bosh va ergash gaplarni aniqlang.

1. Shuni doimo yodingda tutki, biz hammamiz seni yaxshi ko'ramiz. (P.Tursun) 2. Shunga aminmanki, "Ta'lim to'g'risida"gi Qonun ta'lim tizimimizni yaxshilashda tub burilish yasaydi. ("Ma'rifat") 3. Umidimiz shuki, Sizlar baxtli bo'linglar. (I.To'lak) 4. Shunday yashaylikki, hamma havas qilsin.
2-topshiriq. Bosh gap tarkibidagi ko'rsatish olmoshini toping va qanday gap bo'lagi vazifasida kelayotganini ayting.


Bilib oling. Bosh gap tarkibidagi ko'rsatish olmoshi ma'nosini izohlash uchun qo'llangan ergash gaplar bosh gapga -ki yuklamasi yordamida bog'lanadi. Bu yuklama bosh gap kesimi tarkibida bo'ladi va ergash gap bosh gapdan vergul bilan ajratiladi.
Ba'zan bu bo'lak qo'llanmasligi ham mumkin, ammo uning o'rni bilinib turadi.
Bosh gap tarkibidagi ko'rsatish olmoshini aniqlang. Qo’shma gaplarni sodda gapga aylantiring.
1. Shunday odamlar borki, ular bilan gaplashib bahra olasan. (H.G'ulom) 2. Shunga ishonchim komilki, qasd qilganlar, albatta, past bo'ladi. (Shuhrat) 3. Shuni angladimki, inson qobiliyati cheksiz ekan. 4. Aybingiz shuki, juda ko'ngilchansiz. (Z.Saidnosirova) 5. Odam borki, odamlarning naqshidir, Odam borki, hayvon andin yaxshidir. (Navoiy) 6. Shuni bilingki, aql bilan odob - jism bilan jon.
7. Shuni esdan chiqarmaslik lozimki, aqlsizga so'z uqtirgandan ko'ra yelkada tosh tashish afzal.
8. Shunga amin bo'ldimki, serjahl boshda aql bo'lmaydi. 9. Shundan ehtiyot bo'lish lozimki, hamrohingiz aslo nodon bo'lmasin. 10. Shuni doimo yodda tutish kerakki, nodon odamning gapi ko'p bo'ladi. ("Sharq hikmatlari"dan) 11. Baxtim shuki, seni uchratdim. (Z.Saidnosirova) 12. Shunday o'zgarishlar bo'lmoqdaki, aqling bovar qilmaydi. 13. Shunisi quvonarliki, sinfdagi o'quvchilarning hammasi bir-biri bilan juda ahil. 14. Shuni bilingki, hech bir yangilik bexosiyat bo'lmaydi. (A.Muxtor) 15. Biz shunday kutubxona bino qilaylikki, butun el qoshida manzur va mo'tabar bo'lsin. (Oybek)