Ma’ruza №10: allel genlarning o`zaro ta`sirida va natijasida belgilarning naslga o’tishi reja

2. Epistaz ta’sir - Fenotipda bir dominant genning allel bo‘lmagan ikkinchi dominant gendan ustunlik qilishiga aytiladi. Epistaz dominantlikka o‘xshaydi. Dominantlikda dominant gen (A va V) resissiv (a va v) dan ustun chiqadi va bu bir juft allel genlar ichida ro‘y beradi. Epistazda esa boshqa allelomorf juftga oid bo‘lgan bir dominant gen ikkinchisidan ustun chiqadi. Misol: A gen allel bo‘lmagan V gendan ustun chiqadi. A - epistatik, V - giposttik gen deyiladi.

3. Polimer ta’sir - allel bo‘lmagan bir xildagi bir nechta genning bitta belgining rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatishiga aytiladi. Bunday genlar yig‘indisi ko‘p bo‘lsa, organizm belgilari kuchli rivojlanadi, kam bo‘lsa sekin rivojlanadi. Polimer hodisa organizmning miqdoriy belgilarida uchraydi. Misol: hayvonlar og‘irligi, o‘simliklar bo‘yi, tarkibi va boshqalar. Polimeriya hodisasida allel bo‘lmagan genlar nazoratida hosil bo‘ladigan 2 yoki undan ko‘p genlar bir belgining rivojlanishiga o‘xshash ta’sir ko‘rsatadi. Bu hodisani 1908 yilda shved genetigi Nilson Ele o‘rgangan. Sariq va oq onli bug‘doy chatishtirilganda F₂ da monogibrid chatishtirishga xos bo‘lgan 3:1 nisbat yuz bergan. Keyinroq doni shunday, ya’ni sariq tusdagi boshqa bug‘doy formasini (SSDD x ssdd) chatishtirib SsDd oraliq tusli don oladi. Bunda 15 qism sariq, 1 qism oq donli bo‘ladi. 15 qism to’q sariqdan och sariqga o‘zgarib boradi. Bunda allel bo‘lmagan S va D genlar donning rangini belgilaydi. Resissiv (ssdd) genlar oq rang hosil qiladi. Rangning o‘zgarishi genotipda ishtirok etuvchi dominant genlar soniga bog‘liq.1 to’q sariq, 4 sariq, 6 oq sariq, 4 juda och sariq, 1 oq.