Маъруза 1 таркиби

АРЎ ва кучланишнинг ўртача қиймати билан ишловчи АРЎлар. Кучланишни 
ўртача қийматини ҳисоблаш кучланишнинг оний қийматларини интеграллаш йўли 
билан олинишини ҳисобга олибган бу гуруҳни ИНТЕГРАЛЛАШ гуруҳи ҳам 
дейилади. 
Кучланишни рақамли кодларга айлантиришда бир-бири билан боғлиқ 
бўлмаган учта босқичда бажарилади: ДИСКРЕТЛАШ, КВАНТЛАШ ва КОДЛАШ. 
Аналог сигналларни рақамли сигналга ўтказиш жараёни вақт бўйича узлуксиз 
U(t) функцияни U(t
n
) – маълум бир t вақтда эришган қийматини рақамлар 
кетмакетлиги билан ифодалашдан иборатдир n =0,1,2,3,……..
Аналог ахборотни рақамли кўринишга айлантириш учун уни 
квантлайдилар, яъни вақт бўйича узлуксиз сигнал унинг маълум нуқталардаги 

---

дискрет қийматлари билан алмаштирилади. Сўнгра берилган сигнал охирги 
дискрет қийматига мос равишда рақам берилади. Сигнал дискрет даражаларини 
рақамлар кетма – кетлиги билан алмаштириш жараёни кодлаш деб аталади. 
Олинган рақамлар кетма – кетлиги сигнал коди деб аталади. 
- биринчи жараён сигнални дискретлаш
Квантлаш жараёни U(t) узлуксиз функцияни U*
n
(t), функция кўринишида 
ифодалашдан иборат: 
Бунда U(t) функцияни бутун диапозон бўйича D=U(t)
max
-U(t)
m in
N та 
уревнларга бўлинади ва ҳар бир вақт оралиғидаги U
n
(t) нинг қиймати U*
n
(t) 
функцияни энг яқин кўринишигача яқинлаштирилади. 
- иккинчи жараён сигнални квантлаш 
Бу ерда h=D/N катталик квантлаш қадами деб аталади, ва натижада аналог 
кўринишидаги U(t) сигнал U*
n
(t) кўринишидаги дискрет сигналга айланади. 
- Учинчи жараен кодлаш бунда U*
n
(t), дискрет сигналлар маълум бир
қонуният асосида 0 ва 1 дан иборат рақамли сигналлар кетмакетлигига 
айлантирилади.
Агар дискрет хабар элементларини кетма-кетлигини иккилик сонлар кетма-
кетлиги билан алмаштирсак, уларни алоқа канали орқали узатиш учун фақат 
иккита 1 ва 0 код символини узатиш кифоя қилади. Мисол учун: 0 ва 1 сонлари 
турли частотали тебранишлар ёки турли қутбли (“+” ёки “-“) доимий ток кетма-
кетлигини узатиш орқали амалга ошириш мумкин. Ўзининг соддалиги билан 
иккилик асосда кодлаш турли алоқа тизимларида ва ҳисоблаш техникасида кенг 
қўлланилмоқда. 
АРЎнинг