Маъруза 1 таркиби

Қаршиликларнинг асосий параметрлари 
Номинал қаршилик (R
НОМ
) ва унинг йўл қўйилган оғиши ( ± ∂R ). 
Резисторлар қаршилиги (Ом) умумий ҳолда қуйидаги формула орқали 
аниқланади: 
R = ρ l/ S 
бу ерда: ρ ва S – ток ўтказувчи элементнинг солиштирма электр 
қаршилиги (Ом·мм2/м) ва кўндаланг кесим юзаси (мм2); l – ток ўтиш 
йўлининг узунлиги (м). 
Резисторнинг номинал қаршилиги ундаги тамғада кўрсатилади. Кўп 
мақсадларга мўлжалланган резисторлар учун номинал қаршили кларнинг 6 
қатори мавжуд: E6, E12, E24, E48, E96 ва E192. Бундаги рақам шу 
қаршилиги ва номиналининг йўл қўйилган оғишига боғлиқ. Прецизион 
резисторлар қаршилигининг йўл қўйилган оғиши ±2% дан кам, умумий 
ишларга мўлжалланган резисторларники ±5%; ±10%; ±20%, ўзгарувчан 
резисторларники ±30% гача бўлади. 
Номинал сочилувчи қувват (P
НОМ
). Бу катталик резисторнинг ўз 
параметрларини белгиланган чегараларда сақланган ҳолда муайян ишлатиш 
шароитида узлуксиз электр юкламада узоқ вақт сочиб туриши мумкин 
бўлган максимал қувватни билдиради.
 
1.2 –расм. Умумий максадларда қўлланиладиган ўзгармас 
резисторлар. 

---

Ҳайдаров А.Ҳ. Ааналог ва ракамли электроника  
6 
P
НОМ
 (Вт) қийматлари 0,01; 0,025; 0,05; 0,125; 0,25; 0,5; 1; 2; 5; 8; 10; 
16; 25; 50; 75; 100; 160; 250; 500 қаторидан танланади. Одатда, номинал 
сочилиш қуввати қанча катта бўлса, резисторлар ўлчами ҳам шунча катта 
бўлади. Чегаравий иш кучланиши (U
ЧЕГ
). Резисторнинг чиқиш симларига 
қўйилган электр параметрларини бузмайдиган максимал йўл қўйилган 
кучланиш чегаравий иш кучланиши дейилади. Бу катталик, одатда, нормал
иш шароити учун берилган бўлиб, резистор узунлиги, спиралсимон кесим 
қадами, атроф – муҳит температураси ва босимига боғлиқ. Температура 
қанчалик юқори ва атмосфера босими қанчалик паст бўлса, резисторнинг 
иссиқдан ёки электрдан бузилиш ва ишдан чиқиш эҳтимоли шунча ката 
бўлади.