Ma’ruza №1 Kirish. Avtomatika asoslari fanining maqsadi va vazifalari. Reja

Namunaviy bo‘g‘in deb quyidagi uchta shartni qanoatlantiruvchi kuzatiluvchi ixtiyoriy chiziqli yoki chiziqlantirilgan ob’ekt hisoblanishi mumkin.

1) u bir kirish yo‘li va bir chiqish yo‘li ta’siriga ega;

2) chiqish yo‘li ta’siri kirish yo‘li ta’siriga bog‘liq, teskari ta’sir yo‘q;

3) u tartibi ko‘pi bilan ikkita chiziqli oddiy differensial tenglama orqali tavsiflanadi.

Shuni aytish lozimki, oxirgi shart parametrlari to‘plangan ob’ekt va sistemalarga taaluqli.

Namunaviy bo‘g‘inlarni sanab o‘tamiz:

1) nulinchi tartibli differensial tenglama orqali tavsiflanuvchi inersion bo‘lmagan (mutanosib, statik) bo‘g‘in;

2) birinchi tartibli differensial tenglama orqali tavsiflanuvchi inersion nodavriy (aperiodik) bo‘g‘in;

3) birinchi tartibli differensial tenglama orqali tavsiflanuvchi integrallovchi bo‘g‘in;

4) birinchi tartibli differensial tenglama orqali tavsiflanuvchi differensiallovchi bo‘g‘in;

5) birinchi tartibli differensial tenglama orqali tavsiflanuvchi elastik (qayishqoq, integro-differensiallovchi) bo‘g‘in;

6) ikkinchi tartibli differensial tenglama orqali tavsiflanuvchi tebranuvchi bo‘g‘in.

Qator hollarda namunaviy bo‘g‘inlarga argumenti kechikuvchi tenglama orqali tavsiflanadigan kechiqish bo‘g‘inini tegishli deb hisoblanadi. Bunday bo‘g‘in faqat parametrlari taqsimlangan sistemalarda uchrasa ham, uni namunaviy qatorga kiritilishi amalda uchraydigan boshqarish ob’ekti doirasini kengaytiradi.