Маъруза 1 Электр юритмага оид умумий маълумотлар, унинг вазифаси ва тузилиши

Аралаш қўзғатишли ўзгармас ток электр двигателларининг
электр механик хусуситлари
Бу электр двигателларда иккита – параллел ва кетма-кет қўзғатиш чулғамлари бўлади

Расм12 Аралаш қўзғатишли ўзгармас ток электр двигателининг схемаси

Иккала чулғамлар баробар таъсир қилади ва электр двигателнинг магнит оқими параллел ва кетма-кет қўзғатиш чулғамлари магнит оқимларининг йиғииндисидан иборат бўлади:
Ф = Ф_П + Ф_ПС
бу ерда Ф_П - параллел чулғамнинг магнит оқими
Ф_ПС – кетма-кет чулғамнинг магнит оқими
Электр двигателнинг ўқидаги момент қуйидаги ифода бўйича аниқланади:

М = сI_Я (Ф_П + Ф_ПС).

Аралаш қўзғатишли ўзгармас ток электр двигателлари тўйинган магнит тизимили қилиб тайёрланади, шунинг учун якор токи ва кетма-кет қўзғатиш чулғами магнит оқими орасида пропорционаллик бўлмайди. Механик тавсифнинг аналитик ифодаси амалий қўллаш учун бир мунча мураккаб бўлади. Шунга асосан аралаш қўзғатишли ўзгармас ток электр двигателининг тавсифлари кетма-кет қўзғатишли двигателлар тавсилари каби универсал тавсифлар ёрдамида қурилади.

Расм 13 Аралаш қўзғатишли ўзгармас ток электр двигателининг механик. 1- Ф_кк =0,1Ф_ном и 2- Ф_кк =0,5Ф_ном

Параллел қўзғатишли чулғам якор занжиридаги токнинг миқдорига боғлиқ бўлмаган магнит оқимини хосил қилади, бу электр двигателга салт холати тезлиги билан ишлаши имконини беради:

Кетма-кет чулғамнинг борлиги, юклама ошиши билан магнит оқимининг ортишини таъминлайди, натижада электр двигател тавсифи на хам юмшоқлашади.
Аралаш қўзғатишли ўзгармас ток электр двигателларининг механик тавсиифлари параллел ва кетма-кет қўзғатишли электр двигателларининг механик тавсиифлари ўртасидаги ўринни эгаллайди
Аралаш қўзғатишли электр двигатели юкламанинг нолдан номиналгача ўзгарганда тезликнинг пасайиши 0,15 ω₀ бўладиган ва юклама номиналдан икки баробаригача ўзгарганда тезликнинг пасайиши 0,05 ω₀ бўладиган табиий механик тавсифига эга, яъни юкламанинг камлигида тезликнинг пасайиши катта бўлади ва юкламанинг кўплигида тезликнинг пасайиши озгина бўлади. Бунга сабаб кетма-кет чулғам магнит оқимининг катта қийматларида электр двигател магнит тизимининг тўйиниши бошланади ва тезликнинг пасайиши асосан якор занжиридаги кучланишнинг пасайиши хисобига содир бўлади.
Қўзғатиш чулғамларининг бундай схема бўйича уланишлари туфайли ушбу электр двигател бир хисобдан параллел ва кетма-кет қўзғатишли электр двигателлар афзалликларига эга бўлади.