Ma’ruza : Fizika predmenti. Moddiy nuqta kinematikasi va dinamikasi. Saqlanish qonunlari. Rejasi

5.13 - rasm. Bir-biriga nisbatan tekis va to‘g‘ri chiziqli harakat qilayotgan inertsial sanoq tizimlari

t vaqtdan so‘ng K - tizimdagi qandaydir M nuqtaning koordinatalari M (x, u, z) bo‘lsin.

K - sanoq tizimida esa, bu nuqtaning koordinatalari

, , ,

Natijada

, , ,

ga ega bo‘lamiz. Har ikki tizimda vaqt bir xil o‘tadi .

Bular Galileyning koordinatalarni almashtirish ifodalari yoki klassik mexanikaning koordinatalarni almashtirish ifodalari deb ataladi.

(15.2) – ifodalardan tbo‘yicha hosila olamiz:

; ;

; ; .

yoki vektor ko‘rinishda:

Bu ifoda klassik mexanikada tezliklarni qo‘shish ifodasi deb ataladi.

Bir sanoq tizimidan ikkinchi sanoq tizimiga o‘tishda koordinatalarni almashtirish (15.1) – ifoda bilan, tezliklarni almashtirish esa (15.3) – ifoda bilan amalga oshiriladi.

(15.3) – ifodadan t vaqt bo‘yicha hosila olsak:

; ,

ga ega bo‘lamiz. Barcha sanoq tizimlarida tezlanish birxil bo‘lib, bir inertsial sanoq tizimidan ikkinchi sanoq tizimiga o‘tish invariant bo‘ladi.