Mаrmаr (lot marmor, yun marmaros — yaltiroq tosh soʼzidan) — kristalli togʼ jinsi. Ohaktosh yoki dolomitning toʼla qayta kristallanishidan hosil boʼlgan

Marmat tog’ jinsi

MАRMАR (lot. marmor, yun. marmaros — yaltiroq tosh soʼzidan) — kristalli togʼ jinsi. Ohaktosh yoki dolomitning toʼla qayta kristallanishidan hosil boʼlgan.

Mineral donachalarining oʼlchamiga qarab (0,05 — 2,25 mm) mayda, oʼrtacha va yirik donachali Marmarlar farq qilinadi. Mayda donachali Marmar sifatli hisoblanadi, chunki unda gʼovak va darzlik kam. Marmarning tarkibi asosan, kaltsit (SaSO3)dan iborat, ozroq MgO, MgO, ҒеО, Ғе2О3. MpO, А1O2 va А12°z bo’ladi. Tarkibida MgO koʼp boʼlgan turi dolomitli Marmar deb ataladi. Marmarga boshqa minerallar (kvarts, xaltsedon, limonit, xlorit, gematit, pirit va b.), shuningdek, organik birikmalarning kup qoʼshilganligi uning xossalarini (mustahkamligi, rangi, zichligi va h. k.) keng diapazonda oʼzgarishiga sabab boʼladi. Marmarga kvarts qoʼshilgan boʼlsa uning mustahkamligi ortadi, binobarin ishlov berish ham qiyinlashadi. Qoʼshimchalar Marmarning sifatini yo oshiradi yoki kamaytiradi.

Mineral donachalarining oʼlchamiga qarab (0,05 — 2,25 mm) mayda, oʼrtacha va yirik donachali Marmarlar farq qilinadi. Mayda donachali Marmar sifatli hisoblanadi, chunki unda gʼovak va darzlik kam. Marmarning tarkibi asosan, kaltsit (SaSO3)dan iborat, ozroq MgO, MgO, ҒеО, Ғе2О3. MpO, А1O2 va А12°z bo’ladi. Tarkibida MgO koʼp boʼlgan turi dolomitli Marmar deb ataladi. Marmarga boshqa minerallar (kvarts, xaltsedon, limonit, xlorit, gematit, pirit va b.), shuningdek, organik birikmalarning kup qoʼshilganligi uning xossalarini (mustahkamligi, rangi, zichligi va h. k.) keng diapazonda oʼzgarishiga sabab boʼladi. Marmarga kvarts qoʼshilgan boʼlsa uning mustahkamligi ortadi, binobarin ishlov berish ham qiyinlashadi. Qoʼshimchalar Marmarning sifatini yo oshiradi yoki kamaytiradi.

Strukturasi bir xil boʼlgan Marmarlar sovuqqa chidamli boʼladi. Qurilish amaliyotida Marmar deb sayqal berish mumkin boʼlgan oʼrtacha qattiqlikdagi metamorfik jinsga aytiladi; bular — marmar, marmarlashgan ohaktosh, zich dolomit, ofikalьtsit, karbonatli brekchiya va kar-bonatli konglomeratlar.