Маркетинг

1.3. 
Маркетинг назарияси концепцияси ва унинг эволюцияси 
Маркетинг концепцияси режалаштирилаѐтган ва амалга оширилаѐтган фирма 
фаолиятининг стратегик таҳлили асосида ишлаб чиқилади. Маркетинг 
концепциясини ишлаб чиқиш одатда қуйидаги босқичларни қамраб олади: 
ички ва ташқи муҳит стратегик таҳлилини амалга ошириш; 
маркетинг фаолияти ва корхонанинг мақсадларини аниқлаш; 
маркетинг стратегиясини аниқлаш; 
режалаштирилаѐтган натижаларга эришиш мақсадида маркетинг фаолияти 
элементларини танлаш.
Маркетинг концепцияси ишлаб чиқариш ва таклиф этилаѐтган товарларга 
бўлган талабни ривожланиш даражасига боғлиқлиги жиҳатидан еволюцион 
тараққиѐт босқичини кечди. 
Маркетинг концепцияси ҳақида қуйида расм ва жадвалда маълумотлар 
берилган. 
4
Gary Armstrong, Philip Kotler, Michael Harker, Ross Brennan. Marketing an introduction. England, 2016, 
Paperback: 720 pages, Pearson 

---

Маркетинг
 
 
 
40 
Маркетинг ва тадбиркорлик соҳасида дунѐ илми ва амалиѐти маркетинг 
эволюциясида қуйидаги концепцияларни асослади ва тавсия этди: 
ишлаб чиқариш концепцияси; 
товар концепцияси; 
сотиш концепцияси; 
анъанавий маркетинг концепцияси; 
ижтимоий-ахлоқий маркетинг концепцияси; 
ўзаро алоқавий маркетинг концепцияси. 
1.2-жадвал 
Маркетинг концепцияси эволюцияси
5
 
Йиллар 
Концепция 
Асосий ғоя 
Асосий восита 
Асосий мақсади 
1860-1920 
Ишлаб 
чиқариш 
Имконияти борича 
ишлаб чиқариш 
Таннарх, меҳнат 
унумдорлиги 
Ишлаб чиқаришни 
такомиллаштириш, 
сотиш ҳажмини 
устириш 
1920-1930 
Товар 
Сифатли товарларни 
ишлаб чиқариш 
Товар сиѐсати 
Истеъмол товарлари 
хоссаларини 
такомиллаштириш 
1930-1950 
Сотиш 
Сотиш тармоқлари ва 
каналини 
ривожлантириш 
Сотиш сиѐсати 
Товарлар сотиш 
интенсификацияси 
1960-1980 
Анъанавий 
маркетинг 
Истеъмолчига нима 
керак бўлса ўшани 
ишлаб чиқариш 
Маркетинг микс 
комплекси, 
истеъмолчини 
тадқиқ қилиш 
Мақсадли бозорни 
хоҳиш-
эҳтиѐжларини 
тадқиқ этиш 
1980-1995 
Ижтимоий-
ахлоқий 
маркетинг 
Жамият талабларини 
ҳисобга олган ҳолда 
истеъмолчига керак 
бўлган таврларни 
ишлаб чиқариш 
Маркетинг микс 
комплекси, ишлаб 
чиқариладиган 
товар ва хизмат 
ишлаб чиқариш, 
истеъмолчи билан 
боғлиқ булган 
ижтимоий ва 
экологик 
оқибатларни 
тадқиқ этиш 
Мақсадли бозорни 
хоҳиш-эҳтиѐжлари-
ни қондириш 
1995 
йилдан шу 
давргача 
Маркетингни 
ўзаро 
алокавий 
концепцияси 
Бизнес бўйича 
шериклар ва 
истеъмолчиларни 
кондирадиган 
товарлар ишлаб 
чиқариш 
Маркетинг микс 
комплекси, 
интеграция ва 
тармоқли тахлил, 
координация 
услуби 
Мақсадли бозорни 
хоҳиш-
эҳтиѐжларини 
қондириш 
Маркетинг концепцияси ишлаб чиқариш ва таклиф этилаѐтган товарларга 
бўлган талабни ривожланиш даражасига боғлиқлиги жиҳатидан еволюцион 
тараққиѐт босқичини кечди. 
5
Парамонова Т.Н. Маркетинг. Учебное пособие. – М.: КНОРУС, 2010. – 190 с. 

---