Marketing tushunchasi va uning mohiyati Marketingni maqsad va vazifalari Marketing turlari

Ishlash marketingi - Bu atama ko'pincha Internetda ishlatiladi. Uning mohiyati shundaki, brend reklama uchun investitsiyalardan tushgan haqiqiy daromadni potentsialga qarab hisoblab chiqadi. Bunday holda, mahsulot yoki xizmatning reklama namoyishi uchun to'lov nafaqat auditoriya bilan muloqot qilish va kelajakda foyda olish uchun emas, balki maqsadli auditoriya tomonidan amalga oshirilgan muayyan harakat uchun (sotib olish, veb-saytida ro'yxatdan o'tish, so'rovnomani to'ldirish va hk) amalga oshiriladi.

4 Marketing 4P va 5P
Marketing 4P
Klassik marketing oʻz ichiga 4 yoʻnalishni jamlaydi, Mahsulot (Product), Narx (Price), Savdo kanali (Place) va Reklama (Promotion). Bu majmua “4P“, yoki Marketing Mix deb ataladi va marketologlar isteʼmolchilarni qoniqtirish yoʻlidagi bosh qotirishi zarur boʻlgan asosiy “tashvish“lar hisoblanadi.
4Pni bittalab koʻrib chiqamiz:
1-P, Product (mahsulot) - assortiment xilma-xilligi, mahsulotning muqovasi/qadogʻi, etiketkasi, xususiyatlari, xizmat koʻrsatish, yetkazib berish. Bularni hammasini isteʼmolchiga moslab doimo yaxshilab borish kerak.
2-P, Price (narx) - sotuvchi va xarid qiluvchilarning foydalari koʻzlangan holda narx belgilash, turli vaziyat va guruhlar uchun alohida chegirmalar oʻrnatish.
3-P, Place (savdo kanali) - savdo joylarini (doʻkon, internet, ijtimoiy tarmoq) va distributorlarni tanlash.
4-P, Promotion (reklama) - reklamaning turli koʻrinishlari, savdoni rivojlantirish uchun maxsus tadbirlar, aksiyalar tashkil etish, jamoatchilik va alohida shaxslar bilan aloqalar oʻrnatish.
Marketing xodimlari javob topishi kerak boʻlgan asosiy savollar shular, Product qanday koʻrinishda boʻladi (sutni korobkada yoki butilkada sotamiz, qaysi rangda, nomi nima), Price qancha boʻladi, Placelarni tanlash kerak (korzinkada sotamizmi, alohida doʻkon ochamizmi, yoki internet-doʻkon orqali) va Promotion qaysi kanallar orqali amalga oshiriladi (tashqi reklama, internet, PR, joylarda aksiyalar).
Savollarga topilgan javob kompaniya strategiyasining asosiy qismi boʻladi. Mohir ishbilarmonlar bu ishlarni prezentatsiyalarga, hujjatlarga yozib epaqayiga keltirib qoʻyishadi. Lekin eng kamida javoblarni ogʻzaki aytib chiqib aniq-aniq qilib olish kerak. Keyin qoʻshimchalar/oʻzgartirishlar kiritiladi.
Biznes yoʻnalishlar koʻpaygani sari, marketologlar Marketing Mixni yangi “P“lar bilan toʻldirib kelishgan. 4Pdan tashqari 5-6-7 va 9P komplekslar mavjud. Klassik 4P bilan qoniqmaganlar, oʻz strategiyalarida qoʻshimcha Plardan foydalanishadi: Tarixda oʻz nomini qoldirmoqchi boʻlgan marketolog yangi terminlar, yangi Plar qoʻshishga harakat qilib koʻradi. Shuning uchun va boshqa sabablarga koʻra oxirgi yillarda “4P“ ga yana koʻp “P“lar qoʻshilmoqda:
Purchase (xarid) - isteʼmolchining xarid jarayoni. Xarid jarayoni narx yoki qadoqdan-da muhimroq boʻlgan holatlarda, bu yoʻnalish ustida qattiq ishlash kerak boʻladi.
Process (jarayon) - marketingning javobgarligi ostidagi protseduralar, jarayonlar yigʻindisi. Koʻproq B2B sohada kerak. chunki ishlab chiqaruvchi oʻz mahsuloti isteʼmolchiga qadar yetib borish jarayonini soddalashtirishi, uning ustida ishlashi kerak.
Package (qadoq) - qadoq, aslida 4Pdagi Product(mahsulot)ga taʼluqli boʻlsa ham, lekin ayrim kompaniyalar qadoqni alohida yoʻnalish sifatida koʻrishadi.
People/personal (insonlar) - Marketing Mixda People deb isteʼmolchining xarid qilishiga taʼsir qila oladigan odamlar koʻriladi. Masalan, xodimlar, yoki isteʼmolchilarning oʻzi.
Physical evidance (jismoniy sharoit) - xizmat koʻrsatiladigan yoki mahsulot xarid qilinadigan joy va sharoit. Masalan, mehmonxonalar bu yoʻnalishni kuchaytirishlari kerak.

5P Marketing

Marketing bu - foyda
Keling, marketing tarixi va uning rivojlanish bosqichlarini o'tkazib yuboramiz va ta'rif uchun ma'lumotnomalarga murojaat qilamiz: "Marketing - sotuvni ta'minlash, tovarlarni ishlab chiqaruvchidan iste'molchigacha targ'ib qilishga qaratilgan tovarlar va xizmatlar bozorida tadqiqot va faoliyatni tashkil etish".
Amalda qanday qo'llash juda zerikarli va tushunarsiz, biz quyidagi iboralarni keltiramiz: Marketing - bu foyda olish uchun to'g'ri mahsulotni to'g'ri joyda, to'g'ri narxda, to'g'ri yo'l bilan taklif qilish ilmi (yoki san'ati).Oxirgi satrlardan nima uchun tadbirkor marketingni tushunishi kerak - "foyda olish uchun" Marketingda 5P tamoyili nima? Keling, alohida iboralar uchun to'liq ta'rifni tahlil qilaylik va marketing aralashmasini olamiz. Bunday holda, biz uning klassik 4P variatsiyasidan emas, balki yanada rivojlangan 5P dan foydalanamiz va ushbu kokteylning keyingi modifikatsiyasini ko'rib chiqamiz. Shunday qilib, 5P (Mahsulot, odamlar, narx, joy, reklama): Mahsulot Biz iste'molchiga taklif qiladigan mahsulot yoki xizmat haqida qaror qabul qilamiz. Bu nima bo'ladi? Mahsulot qanday formatda bo'ladi? U suyuq, yopishqoq, qattiq yoki gazsimon bo'ladimi? Mahsulot qanday dizaynga ega bo'ladi va u qanday funksiyalarga ega?"Qanday bema'nilik?!" - sen aytasan. "Va men qurilish yoki non ishlab chiqarish bilan shug'ullanayotganim va menga marketing bilimi kerak emasligi aniq.Ammo bu etarli emas! Faraz qilaylik, muhandis innovatsion mahsulot - uchuvchisiz transport vositasini yaratdi. Bu texnologiya olami uchun haqiqiy zarba.Ammo bizning innovatsiyamiz to'g'ri dasturni topa olmasak, mezzaninada chang to'plashi mumkin. Bizning xizmatimiz yoki mahsulotimizni qaysi sous ostida taqdim etishni tushunish uchun bozorni o'rganish kerak. Odamlar Shunday qilib, siz ajoyib mahsulotni o'ylab topdingiz. Lekin asosiy maqsad foyda olish ekanligini eslaymiz.Bu mahsulotni kimga sotamiz?Hech bo'lmaganda, maqsadli auditoriyani ijtimoiy-demografik xususiyatlar bo'yicha segmentatsiyalashimiz kerak. Yaxshisi, xulq-atvor xususiyatlari. Qimmatbaho mashinalarni sevuvchilarning xatti-harakati ortida qanday mantiq bor? Ular qayerda dam olishadi? Ular nima yeydi? Ular bo'sh vaqtlarida qanday kitoblarni o'qiydilar? Ular nimadan nafas olishadi? Narxlash Rossiyalik marketologlar tomonidan haqiqatdan ham kam baholangan jihat.Biz ajoyib mahsulotni tayyorlashga, ajoyib tomoshabinni topishga tayyormiz ... Va biz narxni shiftdan olamiz. Biz prodamping qila olamiz yoki biz haddan tashqari baholay olamiz va darhol o'zimizni konfor sinfi deb ataymiz.Ammo narxlash - bu narx omillari, siyosiy muhit va boshqa ko'p narsalarni o'z ichiga olgan butun bir fan.Muxtasar qilib aytganda, narx kompaniyaning rentabelligini ta'minlashi, xaridor uchun qiziqarli bo'lishi va shu bilan birga mahsulot mavjudligini va uning sotilishini kamaytirilmaydigan darajada saqlashga imkon berishini yodda tutishingiz kerak. Joy Agar mahsulot, uning narxi va maqsadli auditoriyaga ega bo'lsak, daromad olish uchun juda oz narsa qoladi. Siz biror joyga mahsulot yoki xizmatni joylashtirishingiz kerak.Bu sizning maqsadli auditoriyangiz uchun mavjud bo'lgan sotuv joyi.Nima tanlash kerak - chakana savdo tarmog'i yoki onlayn-do'konlar? Oflayn do'konni qanday qilib to'g'ri tashkil qilish kerak? Tovarlarni qanday tartibga solish kerak? Kompaniyaning veb-sayti qanday bo'lishi kerak? Tashrifchilar undagi ma'lumotni qanday qabul qilishadi, bu ular uchun qulaymi? Rag'batlantirish Bizning tortimizdagi gilos. Qolgan barcha nuqtalar bajarildi. Do'kon tovarlar va mos narxlar bilan tayyor, tomoshabinlarning portreti aniq, ammo hali ham foyda yo'q. Sotishni rag’batlantirish deganda mahsulotning sotilishiga undovchi qisqa muddatli tadbirlar tushuniladi. Agar reklamaning chaqirig’i: "Bizning mahsulotni sotib oling" bo’lsa, sotishni rag’batlantirishning chaqirig’i esa: "Uni hoziroq sotib oling"dan iboratdir.
1. "5P" marketing-mix tushunchasi:

• 
  Mahsulot, kompaniyaning mahsulot siyosati (mahsulot marketingi) - tovarlar (mahsulotlar va xizmatlar) assortimentini, ularning mahsuloti va iste'mol xususiyatlarini (sifatini), shuningdek, qadoqlash, brendlash, nomlash, tasvirni shakllantirishga qaratilgan bozorga yo'naltirilgan marketing siyosati.brend va hokazo.;
  
• 
  Narxi, narx siyosati kompaniyalar (narx marketingi) - bozorga yo'naltirilgan narxlash dasturi: narxlarning darajasi va xatti-harakatlarini ishlab chiqish, narxning xaridor va raqobatchilarga ta'sir qilish mexanizmlari, sotishni rag'batlantirishning narx usullari;
  
• 
  Sotish joyi, joyi va vaqti, mahsulot harakati va taqsimoti (sotish marketingi) - optimal sotish kanallari va sotuvchilarni tanlash, tovarlarni saqlash va tashishni tashkil etish (logistika);
  
• 
  Rag'batlantirish, mahsulotni ilgari surish (marketing kommunikatsiyalari) - sotishni rag'batlantirishning turli usullari (reklama, xizmat ko'rsatish va boshqalar) orqali potentsial xaridorlarni xabardor qilish, mahsulot va kompaniya haqida ijobiy fikr yaratish tizimi;
  
• 
  Odamlar, ishlab chiqaruvchilar va etkazib beruvchilar, tovar sotuvchilari va xaridorlari (munosabatlar marketingi) - bozor munosabatlari sub'ektlari (ishlab chiqaruvchi - sotuvchi, ishlab chiqaruvchi - yetkazib beruvchi, sotuvchi - xaridor) o'rtasidagi o'zaro ta'sir mexanizmlari; kompaniyaning kadrlar siyosatini ishlab chiqish (mijoz va kompaniya maqsadlariga yo'naltirilgan xodimlarni tanlash va o'qitish); potentsial mijozlarni shakllantirish. Yo'nalish sifatida marketing faoliyati mavjud "4P" kontseptsiyasiga qo'shimcha sifatida nisbatan yaqinda paydo bo'ldi.
  

2. “7P” modeli: quyidagi elementlar bilan to‘ldirilgan zamonaviyroq, takomillashtirilgan “4P” kontseptsiyasi:

• 
  Odamlar - tovarlarni ishlab chiqaruvchilar, etkazib beruvchilar, sotuvchilar va xaridorlar (munosabatlar marketingi);
  
• 
  Jarayon - xizmat ko'rsatish jarayonlari;
  
• 
  Ashyoviy dalil - jismoniy xususiyatlar.
  

3. "4C" modeli: "4P" kontseptsiyasi iste'molchi yo'nalishi bo'yicha rivojlangan:

• 
  Mijozning ehtiyojlari va ehtiyojlari - qiymat, iste'molchining ehtiyojlari va talablari;
  
• 
  Xarajat - iste'molchi uchun xarajatlar (xarajatlar);
  
• 
  Qulaylik - iste'molchi uchun mavjudlik (qulaylik);
  
• 
  Muloqot - iste'molchi bilan muloqot.
  

1964-yilda Garvard universitetining professori Neyl Borden marketing nazariyasiga ilk bor MARKETING – MIKS tushunchasini kiritdi. Bu tushuncha o‘z ichiga marketingning barcha usul va tadbirlarini olib, ular yordamida iste’molchiga ta’sir ko‘rsatish, firma tovariga qiziqish uyg‘otish, tovarga bo‘lgan talabni ko‘tarish, raqobatbardosh tovarlarni yaratish kabi vazifalarni bajarish orqali firma maqsadiga erishishni nazarda tutadi. 1960-yilda esa P.Makkarti marketing kompleksi modelini, ya’ni 4P ni taklif etadi.

G.Mintzberg “strategiya” tushunchasining original va ancha ixcham talqinini beradi. U "strategiya" ni beshta "P" ning kombinatsiyasi orqali belgilaydi: reja, naqsh, pozitsiya, istiqbol va qabul qilish.
1. Strategiya reja sifatida - muayyan vaziyatda rioya qilinadigan ongli ravishda va ataylab ishlab chiqilgan harakatlar ketma-ketligining bir turi. Strategiya-reja ikkita muhim xususiyatga ega - u oldindan, harakat boshlanishidan oldin tuziladi va aniq maqsad bilan ataylab ishlab chiqiladi.
2. Strategiya - kompaniya muayyan vaziyat yoki o'yinda o'z raqobatchilaridan ustun bo'lishni o'z zimmasiga oladigan texnika sifatida.
3. Strategiya harakat namunasi sifatida - tashkilot xatti-harakatlarining barqaror xususiyatlari. Ushbu tushunchaga ko'ra, strategiya oldindan o'ylab topilishi yoki voqealar jarayonida tuzilishi mumkin va xatti-harakatlarning ma'lum bir ketma-ketligini ifodalaydi. Bunda strategiya xulq-atvor tamoyili yoki muayyan xulq-atvor namunasiga amal qilishdir. Tashkilotlar kelajakni rejalashtirishadi va o'zlarining o'tmishlaridan xatti-harakatlarni ishlab chiqadilar. Shunday qilib, reja sifatidagi strategiyani rejalashtirilgan (oldindan belgilangan, oldindan rejalashtirilgan) strategiya, xulq-atvor uslubi sifatidagi strategiyani esa amalga oshirilgan strategiya deb atash mumkin. Tajribadan ko'rinib turibdiki, oldindan ishlab chiqilgan strategiyalar har doim ham amalga oshirilishi mumkin bo'lgan strategiyalarga aylanavermaydi. Ammo uchinchi holat ham bor - rejadan tashqari xatti-harakatlar modeli amalga oshirilganda yangi strategiyaning paydo bo'lishi va rivojlanishi. Qabul qilingan qadamlar birin-ketin vaqt o'tishi bilan ma'lum bir ketma-ketlik yoki printsipga - harakatlar sxemasiga aylanadi.
4. Strategiya pozitsiya sifatida - bozor manzarasida kompaniyaning eng foydali pozitsiyasini topishdir. Shu bilan birga, foydali pozitsiyani turli xil atamalar bilan tushunish mumkin: rentabellik uchun eng yaxshi potentsialga ega, raqobatdan ko'proq himoyalangan, kompaniyaning resurslari va imkoniyatlariga ko'proq mos keladi va hokazo.
5. Strategiya istiqbol sifatida – tashkilot a’zolari o‘zlarining niyatlari va xatti-harakatlari orqali amalga oshiriladigan dunyo haqidagi qarashlari/idroklari sifatida qaraladi Strategiyaning barcha ko'rib chiqilgan ta'riflari bir-biri bilan bog'liq bo'lib, ularning hech birini yagona to'g'ri deb hisoblash mumkin emas. Qaysidir ma'noda ta'riflar mustaqildir, lekin umuman olganda, ularning har birini boshqalarsiz tasavvur qilib bo'lmaydi. Hamma rejalar xulq-atvor tamoyillariga aylanmaydi va barcha naqshlar rejadan kelib chiqmaydi. Ba'zi aqlli nayranglar mavqe darajasiga ko'tarilmaydi, ba'zi strategiyalar esa shunchaki pozitsiyadan ko'ra ko'proq, ammo baribir istiqboldan kamroq. Strategiyaning har bir ta'rifi bizning tushunishimizga muhim narsani qo'shadi, butun tashkilotning tabiati haqida yangi fundamental savollarni berishga yo'naltiradi.