Marketing tadqiqotlari

Vaqt mobaynidagi hodisaning yuz berish tartibi

Sabab- oqibat aloqalari

Boshqa boʻlishi mumkin sabab omillarining yoʻqligi

13.1-rasm. Sabab – oqibat aloqalarining mohiyati

Bu shartlar muhim ammo sabab-oqibat bog‘liqligi borligiga yetarli emasdir. Har biri alohida yoki uchchalasi bir vaqtda sabab-oqibat bog‘likligini mavjudligini yakuniy tasdiqlay olmaydi. Bu shartlarni har birini ko‘rib chiqamiz.

1. 
   Birgalikda buladigan o‘zgarishlar (variatsiya). Bu (concomitant variation) birgalikda yuz berish darajasi yoki “X” sabab-oqibat hodisasining “U” oqibatini birga yuz berish varianti bo‘lib, sabab bog‘liqligini mavjudligini taxminiy bashorat kiladi. Bu shartga muvofiqligini tasdiqlovchi dalillar ham sifatli, ham mikdoriy bo‘lishi mumkin.
   

Sifatli dalilga misol keltiramiz: univermag menedjerlari sotuv hajmi asosan xaridorlarga xizmat ko‘rsatish sifatiga bog‘lik deya taxmin qilishadi. Bu gipotezani birgalikdagi variatsiya shartlariga amal qilib tekshirib ko‘rish mumkin. Bu holatda sabab omili- xaridorlarga xizmat ko‘rsatish sifati, oqibat omili- sotuv hajmidir. Bu gipotezada birgalikda variatsiya mavjudligi shuni bildiradiki, xaridorlarga o‘rta sifatda xizmat ko‘rsatuvchi univermaglar o‘rta savdo hajmiga ega bo‘ladi degani. Shu kabi past sifatda xizmat ko‘rsatuvchi univermaglar kichik savdo hajmini ko‘rsatib beradi. Agarda bu taxminga qarshi omillar ko‘rinsa yoki kelib chiqsa, bu taxminni chippakka chiqaradi.

Miqdoriy dalilga misol sifatida ixtiyoriy 1000 respondentdan univermag model kiyimlar sotib olish buyicha o‘tkazilgan so‘rovnomani keltirish mumkin. Bu so‘rov natijasi quyidagi jadvalda keltirilgan. Respondentlar o‘z bilim ma’lumot darajasiga ko‘ra past va yuqori guruhlarga ajratilgan. Bu jadval shunday taxminga asosan qurilganki, ma’lumot darajasi zamonaviy kiyim sotib olishga ta’sir kiladi . Yuqori ma’lumotga ega resspondentlar ko‘proq zamonaviy kiyimlar sotib olishi mumkin.

2.