O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA‟LIM VAZIRLIGI Z.M.BOBUR NOMIDAGI ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI «AXBOROT TEXNALOGIYALARIDA LAZERLARNING AHAMIYATI» MAVZUSIDA MAGISTRLIK DISSERTATSIYASI Magistrant: Soliyev Iqboljon Maxammadjonovich
Ishning maqsadi.Lazerli jarayonlarni va ularning axborot texnalogiyalaridagi ahamiyatini o'rganish, taxlil qilish hamda kompyuterli modellashtirish orqali tadqiq qilishdan iborat.
Ishning vazifalari:
Lazerlar haqida umumiy ma'lumotlarni ko’rib chiqish
Axborot texnologiyalarida lazerlarning ahamiyatini o’rganish.
Kompyuter texnologiyalari yordamida lazerli jarayonlarni modellashtirish yoki vizual ko’rinishini tayyorlash
1 - rasm. Optik aloqa tizimi sxemasi.
2–rasm. Kerr modulyatori
Optik tolali uzatgichlar tuzilishi va ularning afzalligi
3- rasm. Optik tolaning kesimi.
Lazer
Televizor
Kuchaytirgich
Optik modulyator
4 - rasm. Lazer televizion qurilma tuzilishi
5-rasm. PheT dastur muhitida yaratilgan lazer hosil bo’lish jarayonlari modeli
6-rasm.
7-rasm.
8-rasm. Spontan nurlanish jarayoni
9-rasm. Majburiy nurlanish jarayoni
10-rasm. Optik kvant generatori
11-rasm.
12-rasm.
13-rasm. Quyosh energiyasidan fodalangan holda lazer hosil qilish
14-rasm.
11-rasm. Lazer hosili bo’lishni turli tomondan ko’rinishi
XULOSA
Lazer nurlarini faol muhitnining kuytirish koefitsentiga bog’liqligi ko’rib chiqildi va kuchaytirish koefitsentining satxlardagi zarralarni yashash vaqtiga, zarralar konsentratsiyasiga, satxlarni zarralar bilan to’ldirish tezlikariga bog’liqligi keltirildi.
Invers bandlik aynan 3 yoki 4 sathli muhitlaradagina hosil bo’lishli o’rganildi va bu spontan, majburiy va nurlanishsiz o’tish ehtimolliklari bilan uzviy bogliqligi aniqlandi.
Optik aloqa tizimining asosiy elementlari modulyator va demodulyatorlar ekanligini bilgan holda optik aloqa tizimini ishlash sxemasi organib chiqildi va turli turdagi modulyatorlar taxlil qilindi.
Fizik jarayonlarni Crocodile Physics dasturiy taminoti orqali modellashtirib o'rganish ancha samarali ekanligi aniqlandi.
PheT dasturiy ta'minotidan foydalanib optik kvant generatorining ishlash prinsipi ko'rib chiqildi va bu dasturiy ta'minotdan foydalanish ancha samarali yo'l ekanligi ko’rsatildi.
PheT dasturiy ta'minotidan ilhomlangan holda C# dasturlash tili orqali lazerli jarayonlarni modellashtirishga hizmat qiluvchi, o'rganuvchilarni lazerli jarayonlarni kengroq tushinishga va tadqiq etishga undovchi, tuzilishi jihatidan boshqa dasturlardan farq qiladigan yangi, “LAZER” deb nomlagan dasturiy mahsulot yaratildi.
Quyosh energiyasidan lazer hosil qilishni 3D ko'rinishda ifodalovchi dasturiy mahsulot yaratildi.