Marketing dasturi

Maksadli dastur yondoshishi – marketing dasturining
uslubiy asosidir

Marketing dasturlarini ishlab chikishda maksadli yondashish uslubiga asosan korxonaning muljallangan maksadiga erishish va uni bajarilishini nazorat kilish resurslari va tadbirlari tizimi shakllantiriladi.

Korxona (firma)ning marketing dasturi (biznes rejasi) tarkibi kuyidagichadir:

1. 
   korxonaning imkoniyatlari taxlili(xolatli taxlil)
   

Faoliyati, shart-sharoitlari resurslari, samarali natijaga erishish yunalishlari. Korxonaning ichki va tashki muxitlarini solishtirish.

2. 
   rivojlanish maksadlarini aniklash.(Marketing sintezi).
   

Ishlab chikarish va ijtimoiy rivojlanishning ustuvor maksadlari va bozorda foydaga erishish yullarini aniklash.

3. 
   strategiyani ishlab chikish.
   

Korxonaning moddiy, mexnat va moliya resurslaridan samarali foydalanishni kuzlagan uzok muddatli maksadni aniklash (bozor seumentlarini, marketing vositasini, bozorga kirish vaktini va boshkalarni tanlash).

4. 
   rejani ishlab chikish.
   

Ishlab chikarish, moliya, baxo, kadrlar, reklama, sotish va boshkalarni amalga oshirish xarajatlari va natijalarini rejalashtirish tizimi.

5. 
   nazorat kilish.
   

Strategik nazorat (tanlangan tamoyilni anik bozor xolatiga tugri kelish). Yillik nazorat (rejadagi tadbirlar va xarajatlarning bajarilishi), foyda olish darajasi nazorati.
Korxonaning imkoniyatlari taxlil kilinganda uning bozordagi shart-sharoitlari (tashki muxiti) va uzining ichki saloxiyati turisida batafsil axborotlar tuplab, anik xulosa chikariladi. Buning uchun “Bozorni kompleks tadkik kilish” va “Xolatli taxlil” usullaridan foydalaniladi.
Bozorni kompleks tadkik kilish boshlangich davri bulib, korxona marketing dasturini va rejasini tuzishi uchun manba xisoblanadi. Xolatli taxlil, firma faoliyatini uziga xos taftish kilish va taroflicha baxolashni uz ichiga oladi.
Korxonaning rivojlanish maksadlarini aniklashda eng avvalo uning ichki imkoniyatlarini xisobga olib, kaysi soxada sotishning usishi orkalimi yoki bozorda uz ulushini kupaytirish, obrusini kutarish yuli bilan erishiladimi kabi savollarga javob izlanadi. Korxonaning rivojlanish maksadlari marketing tajribasiga kura bir necha yunalishlar orkali amalga oshirilishi mumkin:
Birinchidan, ekstensiv rivojlanish, yaʼni egallangan bozorda (bozor segmentida) ishlab chikarilayotgan tovarni sotish xajmini kupaytirish orkali daromadni oshirish; ikkinchidan, intensiv rivojlanish, bu yul bilan ekstensiv imkoniyatlar tugagach, yangi bozorlarga chikish yoki segmentlarni kengaytirish yoki bozorga yangi modifikatsiyali tovar taklif etiladi. Uchinchidan, integratsiyalashgan rivojlanish orkali sotish korxonalar bilan xamkorlikda ular resurslaridan foydalanib, daromadni kupaytirish, turtinchidan, diversifikatsiya yuli bilan, yaʼni korxona uz marketing faoliyati doirasida kushimcha xom-ashyoni, tovarni, texnodogiyani, isteʼmolchilarni uzlashtirish orkali rakobatbardoshligini oshirishga va foydani kuprok olishga erishadi.
Marketing strategiyasi - maksadga erishish uchun kanday xarakat kilish kerak? - degan savolga javob izlaydi. Strategik rejalashtirish korxonaning maxsulot ishlab chikarish, isteʼmolchilar, baxo, reklama, sotish va boshka faoliyatiga asosiy yunalish aniklaydi, xar bir bulimi maksadini belgilaydi va ular ishini muvofiklashtiradi.
Marketing strategiyasi zaminida kuyidagi besh talab (prinsip) mavjud, ular korxonalar faoliyatida xisobga olinishi mumkin:

1. 
   Bozor bir xil emas, u uziga xos tabakalar (segmentlar)dan iborat.
   
2. 
   Korxona bozorda bir yoki bir nechta segment talablarini nazarda tutishi mumkin. Ammo xar doim tanlangan bozori tabakalari (segmentlari)ni uziga jalb etishda, kuprok muvaffakiyat kozonishni uylash lozim.
   
3. 
   Firma bozorda mustakil yoki boshka korxonalar bilan xamkorlikda faoliyat kursatishi mumkin.
   
4. 
   Marketing vositasini tanlashda, kuprok bir-biriga mos va uzaro vazifalari bilan bir-birini tulgizib turuvchilarni ishga solishni kuzda tutish kerak. Masalan, tovar upakovka(urama)si bilan narx, tovar xarakati bilan sotish joyini, isteʼmolchilar bilan alokalarni reklamaga kushib ishlatilishi tavsiya etiladi.
   
5. 
   Korxonaning bozorga chikishida iktisodiy xolatni xar tomonlama xisobga olish talab etiladi. Masalan, umumiy va savdo konyukturasining xolatini, rakobatchilar bilan tutgan urni va boshkalar.
   

Marketing strategiyasini ishlab chikishda eng muxim muammo, korxonani foyda olishga yunaltirish xisoblanadi. Uning yechimini topishda jaxon tajribasida kuyidagi yondoshishlar mavjud.
“