Marketing darslik

Marketing chora-tadbirlarining iqtisodiy samaradorligi
- 1) 
marketing chora-tadbirlarini amalga oshirish samarasining (natijasi) 
buning uchun sarflangan barcha xarajatlar miqdoriga nisbati; 2) marketing 
majmuasining (marketing-miks) samaradorlik ko„rsatkichi. Natural va 
qiymat shaklida o„lchanadi. 
Marketingda 
tarmoq 
yondashuvi
- 
marketing 
tizimi 
subyektlarining nafaqat ikkitomonlama (xaridor va sotuvchi) emas, balki 
ko„ptomonlama o„zaro aloqalari jarayonini aks ettirish konsepsiyasi. 
Tarmoq yondashuvi na sotuvchilar va na xaridorlar o„zlariga hamkorni 
tanlash va ularni almashtirishda erkin emas, chunki resurslar o„zgarganda 
ularning bir-biriga qaramligi yuzaga keladi, ya‟ni aloqalar almashuvi 
buziladi degan fikrni olga suradi. Marketing tarmog„i a‟zolari o„rtasida 
resurslar ayirboshlash “qaramlik” va “xoqimlik” manbai hisoblanadi. 
Marketing tarmog„i uchta o„zaro bog„liq tarkibiy qismdan iborat: 
ishtirokchilar (firmalar), resurslar va faoliyat turlari. Tarmoq yondashuvi 
resurslarning turli xilligi va ularni ierarxik nazorat qilishni talab qiladi. 
Marketing-miks (marketing majmuasi)
- 1) marketing tuzilishi; 
marketing tizimining tarkibiy qismlari, elementlari; marketing tarkib 
topuvchi jarayonlar; 2) marketing xarajatlari tuzilishi; 3) marketing resepti; 
tovar yoki xizmatlarni ishlab chiqaruvchidan iste‟molchiga yetkazib berish 
chora-tadbirlarining majmuaviy dasturi. 
Marketingni rejalashtirish
- marketing rejasini tuzish, tovarlarni 
sotish hajmining o„sishi va firma foydasini maksimallashtirishga 
qaratilgan marketing strategiyasi tanlash bilan bog„liq jarayon. 
Marketingning tashkiliy tuzilmalari 
- menejmentning asosiy 
tamoyillari - markazlashtirish, deцentralizaцiya va moslashuvchanlikni 
modifikaцiya 
qilishga 
asoslangan 
marketing 
xizmati 
asosiy 
bo„linmalarining o„zaro harakatlari sxemasi turlari. Funksional, mahsulot, 
bozor va matriцa strukturalari va ularning modifikaцiyalarini ajratib 
ko„rsatish mumkin. 
Mikromuhit
- firma marketing muhitining tarkibiy qismi, bevosita 
firmaning o„ziga va uning mijozlarga xizmat ko„rsatish imkoniyatlariga 
munosabatlariga 
taalluqli 
kuchlar, 
ya‟ni ta‟minotchilar, marketing 
vositachilari, mijozlar, raqobatchilar bilan ifodalanadi. 

---

172 
Motivaцiya
- 1) ehtiyojlarni qondirish bo„yicha qaror qabul qilishda 
individuumlar harakatini faolashtirish maqsadida ularning motivlarini 
kuchaytirish jarayoni; 2) xaridorning xarid qilish qarorini qabul qilish 
jarayonida uning faolliga ta‟sir ko„rsatuvchi majburlovchi harakatlar.