Marketing darslik

 
Qisqa xulosalar 
Tovar - murakkab ko„p qirrali tushuncha, biroq bunda eng asosiy 
narsa iste‟mol xususiyatlari, ya‟ni tovarning o„z vazifasini bajarish - unga 
ega bo„lgan iste‟molchining ehtiyojlarini qondirish xususiyatidir.
Tovarlar quyidagi mezonlari bo„yicha alohida guruhlarga bo„linadi: 
maqsadli ko„rsatkich bo„yicha, bozor turiga ko„ra, foydalanishga 
tayyorligiga ko„ra, iste‟molchilar soniga qarab bo„linadi. 
Tovarning yashash davrida quyidagi bosqichlar ajralib turadi: ishlab 
chiqarish, kirib kelish, o„sish, yetuklik, to„yinish, inqiroz (kasodlik). 
Tovar strategiyasi istiqbol uchun ishlab chiqariladi va firmada mavjud 
tovar-miksning jalb etuvchanligini yaxshilash bo„yicha uchta strategik 
yo„nalishni o„z ichiga oladi: tovar innovatsiyasi, tovar variatsiyasi, tovar 
eliminatsiyasi. 
Tovar innovatsiyasi strategiyasi yangi tovarni ishlab chiqarish va 
tatbiq etish dasturini aniqlaydi. Biroq “yangi tovar” tushunchasi turli 
talqinga ega va takomillashtirishni asoslash sifatida qo„llaniladiladi, 
mavjud tovarni yangilash uchun ishlatiladi. 
Tovar innovatsiyasi yangi tovarni ishlab chiqish va qo„llashni ko„zda 
tutadi va amalga oshirish shakli bo„yicha tovar differensiatsiyasi va tovar 
diversifikatsiyasiga bo„linadi. 
 
Nazorat va mulohaza uchun savollar
1. Marketingda tovar qanday vosita sifatida ta‟riflanadi? 
2. Tovarlar qanday tasniflanadi? 
3. Tovarning raqobatbardoshligi deganda nimani tushunasiz? 

---

126 
4. Tovarning yashash davri konsepsiyasini izohlab bering. 
5. Tovar modifikatsiyasi deganda nimani tushunasiz? 
6. Mahsulot differensiatsiyasi nima? 
7. Yangi tovar ishlab chiqarish jarayonini izohlab bering? 
8. Tovar variatsiyasi deganda nimani tushunasiz?
 
Adabiyotlar 
1.
Karimov I.A. Barcha reja va dasturlarimiz Vatanimiz taraqqiyotini 
yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi: 2010-yilda 
mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2011-yilga 
mo„ljallangan 
eng 
muhim 
ustuvor 
yo„nalishlarga 
bag„ishlangan 
O„zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma‟ruzasi. 
– T.: O „zbekiston, 2011.– 48 b. 
2.
Qosimova M.S., Yusupov M., Ergashxodjaeva Sh.J. Marketing. 
Darslik. – T.: TDIU, 2010. – 224 bet.
3. Соловьев Б.А., Мешков А.А., Мусатов Б.В. Маркетинг: 
Учебное пособие. -M.: Инфра-М, 2010. – 336 c. 
4. Котлер Ф. Основы маркетинга: Учебное пособие. –M.: Изд. 
дом «Вильямс», 2010. – 656 c. 
5. Басовский Л.Е. Маркетинг: Учебное пособие. – M.: Инфра-М,
2010. – 219 c. 
6. Бронникова Т.С. Маркетинг: теория, практика: Учебное 
пособие. –М.: КНОРУС, 2010, -208с. 
7. Панкрихин А.Р. Маркетинг. Учебник. – M.: Омега-Л, 2009. – 
656 с. 
8. Парамонова Т.Н. Маркетинг: Учебное пособие. – M.: 
КНОРУС, 2010. – 190 с. 
9. Розова Н.К. Маркетинг. –СРб.:Питер, 2008. -176с. 
10. Yusupov M., Abdurahmonova M.M. Marketing. O„quv
qo„llanma. – T.: Iqtisodiyot, 2007. – 157 bet.