Marketing darslik

Tijoratlashtirish 
- yangi mahsulotni ishlab chiqish bosqichi; 
bozorga kirib borish vaqtini to„g„ri tanlash, turli bozorlarda faoliyat 
ko„rsatish hajmi va ketma-ketligi, mahsulotni operativ harakatlantirish va 
taqsimlash bo„yicha samarali usullar, shuningdek, marketing rejasini 
ishlab chiqish jarayoni. 
Tovar
- 1) eng umumiy ko„rinishda bozorda sotiluvchi mahsulot 
sifatida ifodalanishi mumkin bo„lgan iqtisodiy toifa, oldi-sotdi obyekti; 2) 
mahsulotning ma‟lum bir xaridorlar ehtiyojini qondiruvchi asosiy 
iste‟molchilik tavsifnomalari majmui; 3) iste‟molchiga ko„rsatiladigan, 
mahsulotni to„ldiruvchi va uni sotishni yengillashtiruvchi xizmat va 
imtiyozlar; 4) mahsulotni o„rab turuvchi «muhit» (mahsulot dizayni, sifati, 
markasi, urovi). 
Tovar
variatsiyasi
- ishlab chiqarilayotgan va bozorda mavjud 
bo„lgan 
tovarni 
uning 
ayrim 
xususiyatlari yoki ko„rsatkichlarini 
o„zgartirish yo„li bilan modifikaцiyalash. Tovarning tabiiy (materiali, 
sifati), estetik (dizayni, rangi, shakli), simvolik (tovar markasining nomi) 

---

175 
xususiyatlari va firmaning bo„linmalari faoliyati bilan bog„liq bo„lgan 
xususiyatlari o„zgartirilishi mumkin. Tovar sifatini yaxshilash, uning 
foydaliligini oshirish, shakli va stilini yaxshilash strategiyasi tovar 
modifikaцiyasining muhim strategiyasi bo„lishi mumkin. 
Tovar innovatsiyasi 
- 1) mahsulotni takomillashtirishning original, 
sifati yaxshilangan va modifikatsiyalangan mahsulot ishlab chiqarish bilan 
bog„liq bo„lgan uzluksiz jarayoni. Tovarning hayotiylik davri uzunligini va 
korxonaning rentabelligini ta‟minlovchi chora-tadbirlar ichida alohida 
o„ringa 
ega. 
O„z 
ichiga 
mahsulotni 
differensiyalash 
va 
diversifikatsiyalashni 
kiritadi; 2) bozorga yangi mahsulotni yoki 
mahsulotlar guruhini olib kirish.