Марказий ва Жанубий Осиё: минтақавий ўзаро боғлиқлик. Таҳдидлар ва имкониятлар

Марказий Осиё мамлакатлари	Қозоғистон	Қирғизистон	Тожикистон	Туркманистон	Ўзбекистон	Жами
Марказий Осиё мамлакатларининг умумий ташқи савдо айланмасида ички ҳудудий савдо улуши (%)
Қозоғистон	-	796,2	791,4	128,0	2916,5	4632,1	5,5
Қирғизистон	794,1	-	37,3	11,8	341,3	1184,5	21,0
Тожикистон	909,7	36,8	-	7,8	333,8	1288,1	28,3
Туркманистон	145,9	8,0	12,2	-	440,3	606,4	4,5
Ўзбекистон	2856,3	878,6	360,6	342,4	-	4437,9	13,3
Жами	4706,0	1719,6	1201,5	490,0	4031,9	121149,0

2020 йилда Марказий Осиё давлатлари ўртасида ўзаро (товар билан) савдоси (млн.долл)
Умуман олганда, Марказий Осиё мамлакатлари ҳудудида 75,3 миллион аҳоли истиқомат қиладиган бозор шаклланади. 2020 йилда минтақанинг умумий ялпи ички маҳсулоти ҳажми 291,1 миллиард долларни, ташки савдо айланмаси 142,5 миллиард долларни ташкил этди.

Ўзбекистон Республикасининг евроосиё иқтисодий иттифоқига аъзо давлатлар билан ташқи савдо айланмаси (январь-декабрь, млн. АҚШ доллари, улуши, % да)

2020 йил. Марказий Осиё мамлакатлари билан Жанубий Осиё ўртасидаги умумий савдо айланмаси 4,4 млрд долларни ташкил этди(жамига нисбатан-3,2% ). Марказий Осиё мамлакатлари билан Жанубий Осиё ўртасидаги товар айланмасининг энг катта улуши Қозоғистон (52,8%), Ўзбекистон (31,2%) ва Туркманистон (10,4%) ҳисобланади.

Республика экспортида асосий ҳамкор давлатларнинг улуши (2020 йил январь-декабрь, % да)

Марказий Осиё мамлакатларининг ЯИМ ўсиш суръатлари динамикаси

Иккинчи. Марказий ва Жанубий Осиёда замонавий, самарадор ва ҳавфсиз транспорт-логистика инфратузилмасини яратиш

Трансминтақавий инфратузилма
“Шимол – Жануб” транспорт коридори
Трансафғон темир йўл
Хитой ва Осиё-Тинч океани минтақасининг бошқа етакчи давлатлари билан боғлаш
“Бир макон, бир йўл” ташаббуси
Транзит салоҳияти
Жанубий Осиё ва Европа мамлакатлари ўртасида МО ва МДҲ ҳудуди орқали ўтадиган энг қисқа йўлни очиш, шу билан бирга, юкларнинг туриб қолиши ва ташиш муддатларини сезиларли даражада қисқартириш
Замонавий шакл
Ҳинд-Ганг текислигини Таксила, Гандара, Термиз сингари тарихий шаҳарлар орқали Евроосиёнинг жанубий ҳудуди билан боғлаган, Уттарапатха номи билан маълум қадимги шимолий савдо йўли
Инклюзив иқтисодий ўсиш манфаатлари йўлида транс-минтақавий алоқанинг янги модели

Жанубий Осиё, Осиё — Тинч океани ҳавзаси минтақаси, МДҲ, Европа ва Яқин Шарқ ўртасидаги трансконтинентал иқтисодий маконнинг муҳим бўғинига айланади.

• 2018 — 2022 йилларда транспорт инфратузилмасини такомиллаштириш ва юк ташишнинг ташқи савдо йўналишларини диверсификациялаш бўйича комплекс дастурида Ўзбекистон — Туркманистон — Эрон — Ўмон, Ўзбекистон — Қирғизистон — Хитой халқаро транспорт йўлаклари, шунингдек, Эрон (Бандар-Аббос, Чабаҳар) ва Покистон (Гвадар, Карачи) денгиз портларига чиқиш учун трансафғон транспорт йўлагини қуриш бўйича эришилган келишувларни жадаллик билан ҳаётга татбиқ қилишга алоҳида аҳамият берилган.
• Ўзбекистон — Қирғизистон — Хитой лойиҳаси асосидаги йўлак Хитойдан юкларни энг қисқа масофа бўйлаб Марказий Осиё орқали Жанубий Осиё ҳамда Яқин Шарқ мамлакатларига, Транскавказ йўлаги орқали Европага етказиб бериш имкониятини яратади. Юкларни етказиб бериш муддати 7-8 сутка, Шарқий Осиёдан Яқин Шарқ ва Жанубий Европа мамлакатларигача бўлган масофа эса 900 километр қисқаради.
• Экспертлик баҳоларига қараганда, Мозори Шариф — Ҳирот темир йўли лойиҳасини амалга ошириш натижасида Эроннинг Чабаҳар портига тўғридан-тўғри қатновнинг очилиши Афғонистон ташқи савдо айланмасини 50 фоиз кўпайтириш имконини беради. Дастлабки ҳисоб-китобларга кўра, темир йўл линияси қурилиши якунланганидан сўнг биринчи йилда юклар транзити ҳажми тахминан 5,3 миллион тонна, истиқболда эса йилига 15 миллион тоннага етиши мумкин.