Марказий Осиёнинг Ануштегин -хоразмшоҳлар давридаги иқтисодий сиёсий аҳволи

Jonlantirish uchun savollar: 



 

―Xorazm‖ so‘zining ma‘nosi haqida nima bilasiz? 



  Qadimgi Xorazm davlatiga qaysi sulola boshqargan. 



  Xorazm xududida qanday tarixiy obidalar bor?   

 

---

 

40 

ketadi.  So‗ngra  Fors,  Ozarbayjon  va  Xuroson  viloyatlari  mustaqil  bo‗lib  oladi. 

Bunday  siyosiy  vaziyatda,  shubhasiz,  Xorazmning  hukmronlik  doirasi  kengaytirilib, 

uning  mustaqilligi  yanada  mustahkamlanadi.  Xorazm  davlati,  ayniqsa,  Otsizning 

nabirasi  Takash  davrida  juda  kengayadi.  1187–1193-yillarda  u  Nishopur,  Ray  va 

Marv  shaharlarini  zabt  etadi.  1194-yilda  esa  saljuqiylar    sultoni  To„g„rulga 

qaqshatqich  zarba  berib,  Eronni  Xorazmga  bo‗ysundiradi.  Takashdan  so‗ng  uning 

o‗g‗li  Alovuddin  Muhammad  (1200–1220)  ham  Xorazm  davlatini  kengaytirish 

siyosatini  davom  ettiradi.  1206-yildan  boshlab  Movarounnahrni  qoraxitoylarning 

qoraxitoylar  mag‗lubiyatga  uchraydi.  Yettisuvgacha  bo‗lgan  yerlar  Xorazmshohlar 

davlati  tasarrufiga  o‗tadi.  XIII  asr  boshida  Xorazm  juda  keng  maydonni  egallagan 

buyuk  davlatga  aylangan  edi.  Uning  shimoli  g‗arbiy  va  g‗arbiy  chegarasi  Orol  va 

Kaspiy  dengizi  sohillaridan  janubi  g‗arbda  Iroqqa  qadar  borar  edi.  Janubi  sharqiy 

hududlari  G‗azna  viloyatidan,  shimoli  sharqiy  chegarasi  esa  Yettisuv  va  Dashti 

Qipchoqdan  o‗tar  edi.  Sharqdagi  bu  ulkan  davlatning  poytaxti  Urganch  shahri  edi. 

Hukmdor  Muhammad  Xorazmshoh  esa  «Iskandari  soniy»  deb  ulug‗langan.  Uning 

saroyida  27  hukmdor  va  ularning  vakillari  doimo  itoatda  bo‗lgan.  Mamlakat 

qoraxitoylar  zulmidan  qutulgan  bo‗lsa-da,  mehnatkash  aholining  ahvoli 

yengillashmadi.  Aksincha,  xorazmshohlarning  harbiy  urishlari,  soliq  siyosatidagi 

beboshlik,  amir  va  ma‘murlarning  jabr-u  zulmi  mamlakat  fuqarolarining  moddiy 

ahvolini  g‗oyat  og‗irlashtirdi,  xalq  xo‗jaligini  yanada  zaiflashtirdi.  Bu,  shubhasiz, 

shahar  va  qishloq  aholisining  xorazmshohga  qarshi  noroziligini  oshirdi.  Natijada,