Марказий банкнинг мустақиллиги

* инструментларни танлашдаги мустақиллик

* мақсадларни танлашдаги мустақиллик

1991 йилда В. Грилли фанга Марказий банкнинг сиёсий мустақиллиги тушунчасини киритди.

Унинг фикрига кўра, Марказий банкнинг сиёсий мустақиллиги – бу Марказий банк раҳбариятини тайинлаш жараёнини ҳукуматдан мустақиллигидир.

Аммо ҳозирги даврда Марказий банкнинг сиёсий мустақиллиги нафақат Марказий банк раҳбариятини тайинлаш жараёнидаги мустақилликни, балки пул-кредит сиёсатини амалга оширишдаги мустақилликни ҳам ўз ичига олади.

Марказий банкнинг сиёсий мустақиллиги

Кўпчилик иқтисодчи олимлар – (Маскиандаро, Табеллини, Цукерман, Эйффингер, Шеннаев ва бошқ.) томонидан

Кўпчилик иқтисодчи олимлар – (Маскиандаро, Табеллини, Цукерман, Эйффингер, Шеннаев ва бошқ.) томонидан

Марказий банкнинг иқтисодий мустақиллигини мавжудлиги эътироф этилган.

Марказий банкнинг иқтисодий мустақиллиги – бу Марказий банкнинг ўз ихтиёридаги маблағлар ва инструментлардан фойдаланишда ҳукуматдан ва давлат бошқарув органларидан мустақиллигидир.

Марказий банкнинг иқтисодий мустақиллиги

Марказий банкнинг мустақиллигини белгиловчи индекслар

• Цукерман индекси;
• GMT (Грилли, Маскиандаро ва Табеллинилар томонидан асос солинган) индекси;
• Эйффингер-Шалинг индекси;

Цукерман индекси

Цукерман индекси мустақилликни тавсифловчи 4 та гуруҳга бўлинган 16 та кўрсаткичларни ўзида мужассамлаштиради.

• Кадрлар сиёсатини мустақиллиги
• Пул-кредит сиёсатини ишлаб чиқиш
• Унинг мақсадлари ва давлат бюджетини молиялаштиришни чегаралаш.

Ҳар бир 16 та кўрсаткич 0 дан 1 гача белгиланиши мумкин.

GMT индекси

GMT индекси 2 қисмдан иборат бўлиб, МБнинг сиёсий ва иқтисодий мустақиллилигини белгилайди. Ҳар бир қисм ўзида индексларни акс эттириб фақат 2 та кўрсаткич билан белгиланади. Ҳозирги вақтда GMT индекси МБнинг мустақилилигини баҳолаш учун кўплаб ишлатилаётган индексдир, чунки уни ҳисоблаш учун етарли маълумотларни олиш мумкин бўлади.