Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

Poda  tarkibi.  Poda  tarkibi  chorvachilikda  muhim  ko„rsatkich  bo„lib 
hisoblanadi. Podadagi  turli  jins va  yoshdagi hayvonlarning nisbatiga uning tarkibi 
deyiladi.  Bu ko„rsatkich xo„jalikda sut va go„sht ishlab chiqarish bilan  bog„langan. 
Xo„jalikda  poda  tarkibini  tahlil    qilib  qoramolchilikning  ahvoli  to„g„risida  to„liq 
fikr yuritish mumkin. Podani qayta tiklash ham ko„p jihatdan poda tarkibini oqilona 
tashkil  qilinganiga  bog„liq.  Qoramollar  podasi  asosan  quyidagi  guruhlarga 
bo„linadi:  buqalar,  sigirlar,    gunojinlar,  1  yoshdan  katta  urg„ochi  tanalar,  1 
yoshgacha urg„ochi tanalar, 1 yoshdan katta novvoslar, 1 yoshgacha novvoschalar, 
katta yoshdagi bo„rdoqilar va hokazo. 
Yuqoridagi  guruhlar  to„la  ishlab  chiqarish  jarayoniga  ega  bo„lgan 
xo„jaliklarda  bo„lib,    ixtisoslashgan  xo„jaliklarda  esa  ularning„  bir  qismi  bo„ladi. 
Poda tarkibida sigirlar sun‟iy urug„lantirilganda buqalar bo„lmaydi, sanoat tipidagi 

---

 
169 
sutchilik komplekslarida sigirlar va 15 kunlikkacha buzoqlar bo„ladi, bo„rdoqichilik 
kompleksdarida esa turli yoshdagi novvoslar bo„ladi holos. 
Podaning  tarkibi  hayvonlarni,  ayniqsa  sigirlarni  xo„jalikda  foydalanish 
muddati  muhim  o„rin  tutadi,  agar  sigirlar  podadan  ko„p  puchakga  chiqarilsa, 
podada  qoldirilishi  lozim  urg„ochi  tanalar  soni  ko„paytiriladi.  Naslchilik 
xo„jaliklarida  sigirlarni  puchakga  chiqarish  10-15  %,  yoki  8-10  yil  foydalaniladi. 
Tovar  xo„jalikdarida  puchak  qilish  25  %  ni  tashkil  qilib,  xo„jalikda  4-5  yil 
foydalaniladi. 
Podani  tezroq  takomillashtirish  uchun  podadan  sigirlarni  chiqarish  ko„proq 
bo„ladi,  shuning uchun podani to„ldiruvchi urg„ochi tanalar miqdori ko„paytiriladi. 
Podada  sigirlar  nisbati  xo„jalikning  yo„nalishi,  ixtisosiga  bog„liq.  Sut  ishlab 
chiqarishga ixtisoslashgan sutchilik xo„jaliklarida ularning podadagi nisbati 80-90 
%,  sutchilik  xo„jaliklarida  50-60  %,  xo„jaliklarda  sigirlar  podasi  o„z  urg„ochi 
tanalari hisobiga to„ldiriladi va go„sht shlab chiqariladi. Go„shtdor qoramolchilikka 
ixtisoslashgan xo„jaliklarda esa sigirlar nisbati 35-40 % ni tashkil qiladi. 
O‟zbekiston  sharoitida  yosh  qoramollar  go„shtga  15-18  oyligida  topshirilish 
tashkil  qilingan  xo„jalikda  podada  sigirlar  nisbati  40-50  %  bo„lishi    maqsadga 
muvofiq hisoblanadi. 
Naslchilik xo„jaliklarida naslli yosh qoramollar qaysi yoshda sotilishiga qarab 
podada  sigirlar  nisbati  o„zgaradi.  Agarda  yosh  qoramollar  erta  sotilsa  podada 
sigirlar  nisbati  ortadi,  ular  kech  sotilsa  sigirlar  nisbati  kamayadi.  Xo„jalik  sigirlar 
podasini  o„z  hisobiga  to„ldirsa,  I  tug„im  sigirlarni  tekshirib  bir  qismini  podadan 
chiqaradi,  shuning  uchun  podadagi  g„unajinlar  nisbati  20-25%ga  yetkazilib,  shu 
asosida  turli  yoshdagi  urg„ochi  tanalar  nisbati  ham  ko„paytiriladi.  Naslchilik 
xo„jaliklarida poda tarkibi quyidagicha bo„lishi mumkin: buqalar 2-3%; sigirlar 50-
60%;  g„unajinlar  15-18%;  I  yoshdan  katta  urg„ochi  tanalar  18-20%;  I  yoshgacha 
urg„ochi tanalar 20-25% ni  tashkil qiladi. Bu hisobga sotish uchun mo„ljallangan 
mollar kiritilmagan. 
Podani  kengaytirilgan  takror  ishlab  chiqarsh sharoitida  podada  turli  yoshdagi 
urg„ochi tanalar nisbati ko„paytiriladi. 
Go„shtdor  qoramolchilikda    esa  podada  go„sht  uchun  o„stiriladigan  mollar 
nisbati  ko„p  bo„lishi,    tabiiy  sigirlar  nisbati  kamayadi,  yoki  35-40%  ni  tashkil 
qiladi.  Bu  borada  go„sht  uchun  o„stirilgan  qoramollar  qaysi  yoshda  go„shtga 
topshirilishiga qarab poda tarkibi o„zgaradi. Agar 15-18 oyligida yosh qoramollar 
go„shtga  topshirilsa,    sigirlar  35-40%  ,g„unojinlar  20%  ni    tashkil  qiladi.  Agar 
go„shtga  qoramollar  24-30  oyligida  topshirilsa  podada  sigirlar  nisbati  kamayadi. 
 
Naslchilik  go„shtdor  qoramolchilik  xo„jaliklarida  sigirlarning  podadagi 
nisbati  40-50%  ga  yetishi  mumkin,  chunki  yosh  nasldor  qoramollar  boshqa 
xo„jaliklarga sotib yuboriladi.   
Har  bir  xo„jalikda  yil  boshida  poda  harakati  tuziladi,  u  har  bir  xo„jalikning 
yo„nalishi,  mahsulot  yetishtirish  rejalari,  podani  tiklash  muammolarini  o„zida  aks 
ettiradi. 

---

 
170