Maqsadi va vazifalari. Boshqaruv psixologiyasi fani

Maqsadga yo’naltiruvchi funktsiya
 
tuzilmani yanada mukammallashtirish
 
maqsadiga yo’naltiradi. 
Tashkiliy funktsiya
esa tuzilmaning maqsadga 

---

erishishdagi ichki tartibi va uning turli qismlari o’rtasidagi o’zaro muvofiqlikni 
ta’minlaydi. Yuqoridagi asosiy ikki Boshqaruv funktsiyasi qator vazifalar orqali 
amalga oshadi. Masalan, maqsadga yo’naltiruvchi funktsiyani ado etishda 
faoliyat tarkibiga: natijani prognozlash; maqsad sari faoliyatni rejalash; amalga 
oshirish motivatsiyalari kiradi. Maqsadga yo’nalgan faoliyatni amalga oshirish 
tashkiliy funktsiyalar orqali ta’minlanadi. Bu sohadagi asosiy vazifalardan biri 
faoliyatni nazorat etish va kuchlarni safarbar etishdir.
Umuman olganda nazoratni amalga oshirish boshqaruvning ikkala 
funktsiyasi uchun xam umumiy bo’lgan universal xususiyat bulib, u boshqaruvning 
xar qanday jarayonida doimiy qayta aloqani ta’minlab turadi. Boshqaruv fanidagi 
asosiy tushunchalardan biri qayta aloqa tushunchasi bo’lib, bu ibora tuzilmaning o’z 
maqsadi sari intilishi qay yo’sinda ketayotgani va qanday jixatlarni o’zgartirish, 
yanada mukammallashtirish xaqida ma’lumot olishni anglatadi.Yuqorida qayd 
etilgan boshqaruvning ikki asosiy funktsiyasini aloxida talqin etish juda shartli 
bo’lib, aslida ular ajralmas va yagona jarayonlardir. 
Raxbar shaxsini o’rganish muammosi kishilik jamiyatining barcha davrlarida 
muxim masala bo’lib kelgan. Buning asosiy sababi 
birinchidan, 
xar bir davrdagi 
ijgimoiy munosabatlar uziga xos ravishda ijtimoiy mavqe jixatidan kimningdir 
yuqori darajada turishini taqozo etgan bo’lsa, 
ikkiтсhidan, 
insonlarning xayot 
kechirish tarzi, ravnaqi, darajasi, farovonligi, baxtli turmush kechirishi shu yuqori 
mavqedagi shaxsga, uning turli fazilatlari va xislatlariga bog’liq bo’lganligidir. 
Mutafakkir ajdodlarimiz ta’limotida, xalq ijodi maxsullarida adolatli va adolatsiz 
munosabatlarning yuzaga kelishi raxbar shaxsi, ya’ni shoxga boglik ekanligi 
to’g’risidagi fikrlarni o’qiymiz. Abu Nasr Forobiyning «Fozil odamlar shaxri» 
asarida axolining ma’naviy va psixologik jixatdan boshqarilishida fozil odamlar 
shaxrida shaxar axolisining stratometrik xususiyatlarga ko’ra tabaqalanishi lozimligi 
uqtiriladi. Bunda jamiyat a’zolarining o’zlarini boshqarishlarida jamiyatning o’zini-
o’zi boshqarilishiga olib kelish lozim, lekin bu bilan bir vaqtning o’zida xar bir a’zo 
o’z psixologik-ma’naviy kamolotini usul xamda yo’nalishiga ko’ra yakkaxol tarzda 
mavjud bo’ladi. «Shularning xammasini ikki yo’l bilan olish mumkin. 
Birinchidan, 

---

yuqoridagi xodisalar aslida qanday mavjud bo’lsa, inson qalbiga, ko’ngliga 
o’shanday o’rnashib qolsa, boshqalarning ko’nglida bu bilimlar qiyosiy yoxud taqlid 
asosida vujudga keladi. Ba’zi odamlar o’sha narsalarni o’zlari xis etishlari tufayli 
ko’ngillarida shu bilimlar vujudga keladi». Forobiy
 
bu fikrni davom ettirib: 
«
Ikkinchidan, 
ushbu sifatlarga ega bo’lmagan odamlar birikmasi esa, jaxolatdagi va 
adashgan shaxarlarning axolisini tashkil qiladi. Forobiy
 
shuningdek, insonlarning 
yaxshi 
xayot 
kechirishi 
boshqaruvchi, ya’ni raxbar shaxsiga bog’liq ekanligini, uning turli fazilatlari bu 
borada unga yordam berishini uqtiradi. Uning fikricha, bu o’rinda raxbar shaxsi 
uchun gumanistik, isnonparvarlik xususiyatlari muximdir: «Kimki birovni baxt va 
saodatga erishtirish uchun zarur bo’lgan ish-xarakatlarga ruxlantira olish 
qobiliyatiga ega bo’lmasa va bu ish-xarakatni bajara olishga qudratsiz bo’lsa, 
bunday odam sira xam raxbar bo’la olmaydi. Ular yo’l-yo’riqlarni o’tmishda yashab 
o’tgan boshliqlardan o’rganadilar, lekin shu bilan birga, raxbar kelajak o’tmishdagi 
rasm-rusm, yo’l-yo’riqlarni islox qilishni lozim topsa, turmush sharoiti taqozosiga 
qarab o’zgartiradi.Shuningdek, yomon odatlarni o’zida ifodalovchi o’tmishni xam 
o’zgartirmog’i 
kerak. 
Aks 
xolda 
o’tmishning 
talablariga 
rioya 
etib, uning kayfiyati saqlansa, turmushda xech qanday yengillik, o’zgarish va o’sish 
xam bo’lmaydi».