Manuel de français Ikkinchi chet tili

 
 
Mots et expressions 
s’étendre – cho’zilmoq banlieue f – atrof 
sommet m – cho’qqi environ m – cheti, tashqari 
autour – atrof frontière f – chegara
privilège m – afzallik embouchure f – quyilish joyi 
façade f – fasad militaire – harbiy 
maritime – dengiz est élu – saylanadi 
arroser – sug’ormoq le pouvoir législatif – 
lié – bog’langan qonun chiqaruvchi hokimiyat 
continental – kontinental est confié – topshirilgan 
constituer – tashkil qilmoq le Conseil des Ministres – 
arrondissement m – okrug Vazirlar mahkamasi 
subdiviser – qismga ajratish canton m – kanton. ma’muriy bir
bo’lim 
 
 
 

---

~ 175 ~ 
PARTICIPE (sifatdosh) 
Participe fe’lning shaxssiz formasi bo’lib, u sifat va fe’lga xos xususiyatlarga 
ega. Uning asosiy funksiyasi otni aniqlab kelishdir. Fransuz tilida sifatdoshning 
fe’llik xususiyatlariga ko’ra quyidagi formalari mavjud:
1. Participe présent (hozirgi zamon sifatdoshi) 
lisant—o’qiyotgan, écrivant—yozayotgan. 
2. Participe passé (o’tgan zamon sifatdoshi) 
lu—o’qilgan, écrit—yozilgan. 
3. Participe passé composé (murakkab o’tgan zamon sifatdoshi) 
ayant lu—o’qib, ayant écrit—yozib. 
Sifatdosh (participe) quyidagi grammatik kategoriyalarga ega: 
1. Nisbat kategoriyasiga : 
lisant, écrivant (aniq nisbat) 
se reposant (o’zlik nisbat) 
lu, écrit (majhul nisbat) 
2. Sifatdosh ish—harakatning gapdagi kesim bilan bir paytda sodir bo’lishini 
(Participe present), oldin bajarilishini (Participe passé composé) hamda tugallangan 
va tugallanmaganligini ifodalash xususiyatiga ega : 
Participe présent (lisant, écrivant) tugallanmagan ish—harakatni bildiradi. 
Participe passé composé (ayant lu, ayant écrit, étant venu) tugallangan ish—
harakatni bildiradi.
3. Participe présent, Participe passé composé ot yoki olmoshga va izohlovchi 
so’zlarga ega bo’lishi mumkin : Ce sont les étudiants écrivant une dictée—bu dictant 
yozayotgan studentlar. Ayant lu ce livre, il l’a rendu à la bibliothèque—u bu kitobni 
o’qib bo’lgach, uni kutubxonaga qaytarib berdi. 
O’timli fe’llarning participe présent formasi aniq nisbatda qo’llanilib, ish—
harakatning tugallanmaganligini anglatsa, ularning participe passé formasi ish—
harakatning tugallanganligini bildirib, majhul nisbatda bo’ladi : 
Le prosesseur apportant les livres—kitob olib kelayotgan o’qituvchi (aniq nisbat, 
ish—harakat tugallanmagan). 
La lettre écrite par mon ami—do’stim tomonidan yozilgan xat (majhul nisbat, 
ish—harakat tugallangan). 
O’timsiz fe’llarning participe présent va participe passé formalari esa faqat 
aniqlik 
nisbatda 
qo’llanib, 
ish—harakatning 
tugallanganligini 
yoki 
tugallanmaganligini bildiradi : 
L’enfant venant de l’école—maktabdan kelayotgan bola (aniq nisbat, ish—
harakat tugallangan). 
O’timli fe’llarning participe passé—si ish—harakatning tugallangan yoki 
tugallanmaganligini ifoda etishida ko’pincha fe’lning leksik ma’nosiga ham bog’liq 
bo’ladi: 
Le film préféré—afzal ko’rilayotgan film (tugallanmagan ish—harakat). 
Le film vu—ko’rilgan film (tugallangan ish—harakat).