Manuel de français Ikkinchi chet tili

4. Qavs ichidagi fe’llarni Subjonctif maylidagi mos zamoniga qo’yib yozing: 
Je doute que vous (avoir) le temps de voir votre ami hier. Il est peut prorable 
qu’il (finir) déjà son travail. Je ne pense pas que vous déjà (voir) cette pièce. Il est 
peu prorable que vos amis déjà (partir) à l’étranger. Il faut qu’on (revenir) le jour-
même. Nous sommes contents qu’il (rentrer) dans cet institut. Je suis ravi que vous 
(faire) ce voyage. Il est possible, qu’ils déjà (recevoir) ce télégramme. Nous doutons 
que cette marchandise déjà (arriver). C’est la plus belle ville que je (visiter) jamais. Je 
regrette que vous (partir) sans m’avoir vu. C’est dommage que vous ne (lire) pas 
encore cet article dans l’Humanité.
5. Tarjima qiling : 
Siz do’stlaringizni uxlashta yotdi deb o’ylaysizmi ? Bizning shahrimizni 
tomosha qilganligingizdan xursandman. Men sizni yozgi ta’tilda yaxshi dam 
olganingizdan xursandman. Ular tabibni taklif qildi deb o’ylaysizmi ? Bu poyezdga 
ular bilet sotib oldi deb o’ylaysizmi ? Bu hafta davomida olingan yagona xat.
 
Fe’l nisbatlari
(la voix du verbe) 
Hozirgi zamon fransuz tilida ikki xil fe’l nisbati bor : 
1)
aniqlik nisbat –la voix active 
2)
majhullik nisbat –la voix passive 
Fe’llarning aniqlik nisbatdagi fe’l orqali ifodalanayotgan ish—harakat gapning 
egasi tomonidan bajarilishini anglatadi. Masalan :Une brume épaisse couvrait la mer-
-(aniqlik nisbat) –Qalin tuman dengizni qoplab yotar edi. La mer était couverte de 
brume épaisse (majhullik nisbat) – Dengiz qalin tuman bilan qoplanilib yotar edi. 
O’timli va o’timsiz fe’llarning barchasi aniqlik nisbatida qo’llanilishi mumkin. 
Fe’lning majhullik nisbatida esa faqat o’timli fe’llar qo’llaniladi. 
Agar gapda ega harakatni vujudga keltirmasa, harakat to’ldiruvchi tomonidan 
bajarilsa, u holda fe’l majhullik nisbatda ishlatilgan bo’ladi : Les nouvelles ont été 
écrites par Prosper Mérimé—bu novellalar Prosper Merimé tomonidan yozilgan. 
Fe’lning majhullik nisbatini hosil qilish uchun ko’makchi être—fe’lini, aniqlik 
nisbatdagi asosiy fe’l qaysi zamonda bo’lsa, o’sha zamonda olib unga asosiy fe’lning 

---

~ 153 ~ 
participe passé—formasi olinadi. Aniqlik nisbat majhullik nisbatga aylantirilganda 
aniqlik nisbatdagi vositasiz to’ldiruvchi ega vazifasini bajaradi. Aniqlik nisbatdagi 
ega esa majhullik nisbatda vositali to’ldiruvchi vazifasini bajaradi. Majhullik nisbatda 
qo’llangan participe passé - gapning egasi bilan rod va sonida moslashadi. Majhullik 
nisbatdagi fe’l zamoni aniqlik nisbatda asosiy fel qaysi zamonda bo’lsa, être—
ko’makchi fe’li o’sha zamonda bo’ladi. 
Agar ish-harkat bevosita ega tomonidan bajarilsa, majhullik nisbatda u vositali 
to’ldiruvchiga aylanadi, uning oldida par predlogi qo’llanadi : le roman « Le rouge et 
le Noir» a été écrit par Stendal—« Qizil va Qora» romani Stendal tomonidan 
yozilgan. 
Shuningdek, majhullik nisbatdagi vositali to’ldiruvchi oldida de predlogi 
qo’llanishi ham mumkin. Bunda de predlogi quyidagi hollarda ishlatiladi : 
1) his-hayajonni bildiradigan quyidagi fe’llardan so’ng : être aimé de, être estimé 
de, être detesté de, etc. Masalan : Ce jeune homme est estimé de ses amis—bu odam 
do’stlari tomonidan hurmat qilinadi. 
2) agar gapdagi vositali to’ldiruvchi ish-harakatning bevosita bajaruvchisi 
bo’lmasa, balki boshqa biror manbaga tobe bo’lsa : La table était recouverte d’une 
nappe blanche—stol oq dasturxon bilan o’ralgan edi. La salle est ornée de gravure—
zal rasmlar bilan bezatilgan. 
Aniq nisbatda ega on noaniq o’zlik olmoshi bilan ifodalangan bo’lsa, bunday 
gaplarning majhullik nisbatida to’ldiruvchi bo’lmaydi : On a construit beaucoup de 
nouvelles maisons à Tachkent—Toshkentda ko’plab yangi uylar qurdilar (aniqlik 
nisbatda). Beaucoup de nouvelles maisons sont construites à Tachkent—Toshkentda 
ko’plab yangi uylar qurilmoqda.