Мансур эшов ўзбекистонда кичик бизнес

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари фао-
лиятига аралашмаслик
. Ушбу қоидага мувофиқ давлат ва бошқа 
органларнинг, уларнинг мансабдор шахслари ва раҳбарларининг 
кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолиятларига аралаши-
ши кескин чекланган. кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик 
субъектларининг ҳуқуқларини поймол этилган тақдирда улар 
судга мурожаат этиш ҳуқуқига эга. Бундай ҳолатда давлат 
органлари ўзлари томондан етказилган моддий ва маънавий 
зарарларни қоплаб беришлари шарт.
1
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2011 йил 24 августдаги
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2011 йил 24 августдаги 
«кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни янада ривожлантириш учун қулай 
ишбилармонлик муҳитини шакллантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар 
тўғрисида»ги ПФ-4354 сонли фармони // Ўзбекистон Республикаси қонун 
ҳужжатлари тўплами, 2011 йил, 34–35-сон, 344-модда.
II bob
. ЎЗБЕКИСТОНДА КИЧИК БИЗНЕС ВА ХУСУСИЙ ТАДБИРКОРЛИК...

---

ЎЗБЕКИСТОНДА КИЧИК БИЗНЕС ВА ХУСУСИЙ ТАДБИРКОРЛИКНИНГ РИВОЖЛАНИШИ
0
2. 
Текшириш ва ҳисобот
. кичик бизнес ва хусусий тад-
биркорлик субъектлари томонидан тақдим этиладиган давлат 
статистикаси ва бухгалтерия ҳисоботи Вазирлар Маҳкамаси 
томонидан тасдиқланган тартибда ҳисоботнинг соддалашти-
рилган шаклида амалга оширилади.
3. 
Мулкчилик ҳуқуқи кафолатлари
. Мулкчилик ҳуқуқи ин-
соннинг энг асосий ҳуқуқларидан бири ҳисобланади. Тадбиркор-
лар учун бу ҳуқуқ алоҳида аҳамият касб этади, чунки мулкни 
сотиб олиш, сақлаш, ундан фойдаланиш ва кўпайтириш тадбир- 
корлар фаолиятини ҳаракатга келтирувчи куч ҳисобланади. 
Тадбиркорлик фаолияти субъектларининг мулкчилик ҳуқуқлари 
«Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғри-
сида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунининг 23-моддасида 
ўз аксини топган. Қонуннинг 20 ва 21-моддаларида эса тадбир-
корларга ўз маҳсулоти ва даромадлари, шунингдек, пул маблағ-
ларини эркин тасарруф этиш кафолатлари тақдим этилган.
4. 
Жадаллаштирилган амортизация. 
кичик бизнес ва ху-
сусий тадбиркорлик субъектлари ишлаб чиқариш чиқимларига 
мўлжалланган харажатларга киритиб, асосий фондларнинг 
жадаллаштирилган амортизациясини тегишли асосий фонд-
лар учун белгиланган нормадан икки мартадан кўпроқ ошиб 
кетмайдиган миқдорда қўллашлари мумкин. Бундан ташқари 
улар амортизация ажратмалари ажратиб келинган ва уч йилдан 
кўпроқ муддат давомида ишлатилган асосий фондлар дастлабки 
қийматининг 50 фоизига қадарини ҳисобдан чиқариш ҳуқуқига 
эгадирлар.
5. 
Имтиёзли кредитлаш
. кичик бизнес ва хусусий тадбир-
корлик субъектларини кредитлаш имтиёзли тартибда амалга 
оширилади. Бунда улар томонидан олинмаган даромадлар кре-
дит ташкилотларига тўлиқ ёки қисман компенсация қилинади. 
компенсация миқдори, тартиби ва шартлари кредит ташкилот-
лари ва кичик корхоналарни қўллаб-қувватлаш бўйича тегишли 
фонд ўртасида тузиладиган шартномада белгиланади.

---

1
6. кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларини 
суғурта қилиш кичик ва хусусий тадбиркорлик субъектлари их-
тисослаштирилган агентликлар ва бошқа суғурта ташкилотлари 
томонидан имтиёзли шартларда суғурта қилинадилар.
7. 
Солиқ ва тўловлар бўйича имтиёзлар.
кичик бизнес ва ху-
сусий тадбиркорлик субъектлари солиқ қонунчилигига мувофиқ 
солиқ тўлашда муайян имтиёзлардан фойдаланадилар.
8. 
Ахборот хизмати. 
Давлат органлари, уларнинг мансабдор 
шахслари тадбиркорлик фаолияти субъектларига уларнинг бу 
субъектларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларига дахлдор 
қонун ҳужжатлари, ҳужжатлар, қарорлар, ва бошқа материаллар 
билан танишиш имкониятини таъминлаши шарт.
Ўзбекистонда тадбиркорликни ривожлантиришнинг меъё-
рий-ҳуқуқий асосларини таҳлил қилиш натижалари яна шуни 
кўрсатадики, унинг айрим жиҳатларини янада такомиллашти-
риш ва бугунги кун талабларидан келиб чиққан ҳолда қайта 
кўриб чиқиш лозим. Масалан, мавжуд ҳуқуқий ҳужжатларда 
айрим қоидалар етарли даражада аниқ тавсифланмаган. Бу эса 
баъзи ҳолларда уларни икки хил талқин қилишга ҳамда вазирлик 
ва идоралар, маҳаллий ҳокимият органлари томонидан тадбир-
корлар манфаатларига зид келувчи қонуности ҳужжатларнинг 
қабул қилинишига олиб келмоқда. Бундан ташқари, қонуний 
ҳужжатларда аниқ манбаси келтирилмаган бошқа ҳужжатларга 
иловалар мавжуд («қонунда белгиланган тартибда» сингари).
Юқоридагиларни ҳисобга олган ҳолда, фикримизча ва 
кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш 
бўйича қабул қилинган меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларнинг ама-
лий аҳамиятини ошириш ва такомиллаштириш учун қуйидаги 
чора-тадбирларни амалга ошириш мақсадга мувофиқ:
– кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолиятини тар-
тибга солувчи меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларни ўзаро муво-
фиқлаштириш ва уларнинг бир-бирига зид келишига йўл 
қуймаслик;
II bob
. ЎЗБЕКИСТОНДА КИЧИК БИЗНЕС ВА ХУСУСИЙ ТАДБИРКОРЛИК...

---

ЎЗБЕКИСТОНДА КИЧИК БИЗНЕС ВА ХУСУСИЙ ТАДБИРКОРЛИКНИНГ РИВОЖЛАНИШИ
2
– қабул қилинган қонуний ва меъёрий ҳужжатларнинг сўз-
сиз бажарилишига эришиш мақсадида тадбиркорларда 
ҳуқуқий маданиятни шакллантириш ва ривожлантириш 
ҳамда жамиятнинг барча аъзолари томонидан қонунга 
риоя қилишни таъминлаш механизмини ишлаб чиқиш;
– тадбиркорлар манфаатлари ва ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, 
уларнинг фаолият эркинликларини амалда кенгайтириш 
учун суд органлари ва уюшмалар, иттифоқлар каби жа-
моат ташкилотларининг мавқеини ошириш;
– кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари фа-
олиятига ўринсиз аралашишлар ва текширишлар сонини 
кескин камайтириш мақсадида уларни юридик жиҳатдан 
ҳимоя этиш тизимини ишлаб чиқиш ва бошқалар.