Ma'naviyat va ma'rifat tushunchalarini turli XIL ta'riflari va uning mazkur tushunchalar mazmuni kengroq tushuntirishdagi ahamiyati

2.Ma’naviyat tushunchasini o’ziga hos xususiyatlari.

Voqelikka estetik munosabat estetik ongni vujudga keltiradi. Lekin u voqelikni inson sezgi organlariga ta’sir etishi natijasida paydo bo‘ladigan passiv oqibat bo‘lmasdan, voqelikka aks ta’sir etib uni o‘zgartirib yuborishdek faol kuchga ham egadir. Estetik faoliyatning oliy shakli bo‘lgan san’at insonning voqelikka bo‘lgan hissiy munosabatlarining hamda bu voqelikni go‘zallik qonuniyatlari asosida idrok etishning eng muhim shakli hisoblanadi. San’atda insonning voqelikka bo‘lgan estetik munosabati to‘la va har tomonlama, keng ko‘lamda o‘z ifodasini topadi. Lekin insonning voqelikka bo‘lgan estetik munosabati faqat san’atdagina namoyon bo‘lib qolmasdan, balki tabiat, jamiyat va ijtimoiy hayotning turlicha voqea va hodisalaridan estetik ta’sirlanish jarayonida paydo bo‘ladi va shakllanib boradi.

Estetika voqelikni inson tomonidan go‘zallik qonuniyatlari asosida estetik Idrok etish va o‘zgartirish haqidagi fandir. Lekin voqelikni inson tomonidan estetik idrok etilishida san’at o‘ziga xos alohida ahamiyat kasb etadi. Estetik xususiyat bizning voqelikka bo‘lgan munosabatda mavjud, desak xatoga yo‘l qo‘ygan bo‘lamiz. Chunki biror narsa biz uchun go‘zal yoki xunuk ko‘ringani uchun go‘zal yoki xunuk bo‘lmasdan, aslida o‘zi go‘zal yoki xunuk bo‘lishi mumkin. Agarda bordi-yu, hamma gap bizning munosabatimizga bog‘liq bo‘lsa, unda biz istagancha u narsani go‘zal, bu narsani xunuk deb aytaverishimiz mumkin. Bu nazariya tarafdorlari estetik xususiyatlarning nisbiyligiga asoslanadilar. Masalan, yuz yil oldin go‘zal deb atalgan biror narsa hozir xunuk ko‘rinishi mumkin yoki aksincha, hozirgi go‘zallik namunalari bir necha yillardan so‘ng xunuk ko‘rinishi mumkin. Ammo bu go‘zallikka xos xususiyatni o‘zimiz yaratamiz, degan ma’noni anglatmaydi.

Haqiqatan ham, hamma gap borliqda, voqelikning o‘zida. Estetik xususiyat voqelikning tub mag‘zida, mohiyatida mavjud bo‘ladi. Biz shu xususiyatlarni kashf qilamiz, ulardan oziqlanamiz. Biroq, bu ong, munosabatning o‘rni juda sust, degan emas. Bizning voqelikka bo‘lgan munosabatimiz voqelikning mohiyatiga mos bo‘lib tushgandagina haqiqiy, real go‘zal yoki xunuk ekanligini seza olamiz. Bordi-yu, bizning munosabatimiz real asosdan mahrum bo‘lsa, unda voqelikdagi estetik xususiyatlarining tub mohiyatini ochib bera olmaymiz.

Go‘zallik bilan yaxshilik bamisoli egizak, doim bir-birini taqozo qilgan, bir- biridan kelib chiqqan. Qadimgi yunonlarda bu ikki tushuncha bir butunning ikki tomoni sifatida qaralgan. Hozirgi paytda ham etika bilan estetikaning birligi kishilar hayoti uchun muhim ahamiyat kasb etmoqda. Chin insoniy axloq normalarini rivojlantirish chin estetik didni shakllantirishni ham talab etadi.