Manaviyat asoslari Lotin pv doc

Munavvarqori Abdurashidxonov - 
O‘rta Osiyo jadidchilik 
harakatining yo‘lboshchisi. XX asr o‘zbek milliy matbuoti va yangi 
usuldagi milliy maktab asoschisi, yangi milliy teatr tashkilotchilarida 
biri, adib va shoir. 

---

218
Munavvarqori ham boshqa jadidchilar kabi Vatan ravnaqi va 
milliy taraqqiyotning asosiy omili deb xalqini savodli va ma’rifatli 
qilishni tushunadi. U ana shu fikrdan kelib chiqib, Toshkentda 1901-
yilda usuli jadid maktabini ochgan va shu maktablar uchun maxsus 
o‘quv dasturlari tuzgan, darsliklar yozgan. 1904-yildan boshlab 
ijtimoiy-siyosiy, madaniy hayotga aralasha boshlagan. 1906-yildan 
«O‘rta Osiyoning umrguzorligi», «Taraqqiy» gazetalarida adabiy 
xodim. Shu-yili noshir va muharrir sifatida «Xurshid» gazetasini 
tashkil etgan. «Shuhrat», (1907), «Tujjor» (1907), «Osiyo» (1908) 
gazetalarini g‘oyaviy boshqargan va adabiy xodim vazifasini 
bajargan. So‘ng «Sadoyi Turkiston» (1914-1915) gazetasida mas’ul 
muharrir muovini, «Alisloh» jurnali, (1915-1917)da, «Najot» va 
«Kengash» (1917) gazetalarida mas’ul muharrir lavozimlarida 
faoliyat ko‘rsatgan. 
Munavvarqori turli jamiyat va uyushmalar tashkilotchisi. U 
«Jamiyat Imdodiya»(1909), «Turon» (1913), «Turkiston» kutubxo-
nasi (1914), «Umid» (1914), «Maktab» (1914), «Ko‘mak» (1921) 
jamiyat, tashkilot, shirkat va uyushmalarda muassis, muovin, rais 
bo‘lib ishlagan. 
Munavvarqorining bir qancha darsliklari - «Adibi avval» 
(1907), «Adib us-soniy» (1907), «Usuli hisob», «Tarixi qavm turk» 
«Tajvid» (1911), «Havoyiji diniya». «Tarixi anbiyo», «Tarixi islo-
miya» (1912), «Yer yuzi» (1916-1917), 4 qismdan iborat «O‘zbekcha 
til saboqlari» (Shorasul Zunnun va Qayum Ramazon bilan birga) bir 
necha marta chop etilgan. 
Yevropa savdo-sanoat, ilm-fanini o‘rganishga chaqirgan, ma’na-
viy qoloqlikni qoralagan. Chor va sho‘ro hukumatlari olib borgan 
mustamlakachilik siyosatiga qarshi izchil kurash olib borgan. 1917-
1924-yillarda «Sho‘royi islom», «Ittihod va taraqqiyot», «Milliy 
ittihod», «Nashri maorif» kabi jamiyat, firqa va tashkilotlar faoliya-
tiga rahbarlik qilgan. 
U vijdon erkinligini inkor etmagan, dunyoviy demokratik davlat 
tarafdori bo‘lgan. Umr bo‘yi o‘z vatanini mustaqil ko‘rishni istagan.