Ma’mur qahhorov

rivojlanish spiralsimon xarakatdir, deyish mumkin.   
Yuqoridagilardan  xulosa  shuki,  riv ojlanish  bir  chiziqli  v a  muqarrar 
jarayon emas.  Ilgarilanma xarakat o‗zgarishning bir yo‗nalishi, xolos.  
O‘zgarishning boshqa yo‗nalishlari qatoriga regress (orqaga ketish), 
depressiya(turg‘unlik)  ham  kiradi,  shu  ma‘noda,  riv ojlanish, 
yuqoridagi  o‗zgarishlardan  farqli  o‗laroq,  ilgarilab  borish  v a 
cheksizlikka intilishdir.  Atoqli rus mutafakkiri V.G.Belinskiy ta‘biri bilan 
aytganda,  intilishsiz    o‗sish  ham,  taraqqiyot  ham  bo‗lmaydi.  
«Taraqqiyot,- degan edi buyuk nemis tabiatshunosi E.Gekkel, -tabiiy 
qonun,  u  uzoq  v aqt  dav omida  inson  kuchi,  zolimlar  quroli  v a 
ruxoniylar  qarg‗ishi  bilan  buyuk  tuyilishi  mumkin  emas».Darhaqiqat, 
riv ojlanish izchil ilgarilanma xarakat tufayli mav jud.  
Taraqqiyotning  to‗xtab  qolishi  jamiyatning  sekin-asta  nurashi 
degani.  Buyuk  olim  N.G.Chernishev skiy  «taraqqiyotni  rad  etmoqlik, 
xuddi  tabiat  qonunlarini  rad  etish  kabi  bema‘nilikdir»  deganida, 
shubhasiz,  haq.    Dialektika  qonunlari  riv ojlanishga  peshv oz chiqishi, 
uni  idrok  etish  v a  tushunishga  yordam  berishi  bilan  yanada 
qimmatlidir. 
Borliqdagi  umumiy  aloqadorlik  v a  riv ojlanishni  dialektika 
qonunlaridan  tashqari  uning  kategoriyalari  ham  ifodalaydi.  
Kategoriya (yunon. «ko‘rsatma», «guv oxlik») mantiqiy-gnoseologik v a 
prakseologik qimmatga ega umumiy tushunchadir.Aksariyat falsafiy 
kategoriyalar  juftlikda  bo‗lib,  narsa-xodisalarning  ichki  tabiati  v a 
mohiyatini aks ettiradi.  Ana shunday umumiy tushunchalar qatoriga 
ayrimlik v a umumiylik, mohiyat v a hodisa, mazmun v a shakl, sabab 
v a  oqibat,  imkoniyat  v a  v oqelik,  zaruriyat  v a  tasodifiyat  kabi 
kategoriyalarni  kiritish  mumkin.  Endi  ushbu  kategoriyalar  xususida 
qisqacha to‗htalaylik.