Ma’mur qahhorov

Diniy ekzistentsializm
fikricha, inson o‘z faoliyatida xudoga qarab, 
kamolot sari xarakat qiladi. Xaqiqiy erkinlik taxlikali daqiqalarda, 
tashvish-qayg’uda, yolg‘izlikda, dunyo tashvishlari bilan yakkama-
yakka qolganda bilinadi. Taxlika, mas’uliyat sof erkinlikning o‘zidir, 
faqat shunday sharoitda odam o‘zini to‘la anglaydi. Xayot va o‘lim, 
qo‘rqinch, daxshat bu ta’limotning markaziy tushunchalaridir. 
Ekzistentsialistlar fikricha, olam ma’nosiz va uni xech qachon bilib 
bo‘lmaydi. Odam umri o‘tkinchi bo‘lganligi uchun xam daxshatlidir. 
Keyingi vaqtlarda ekzistentsialistlar «mavjudlik» tushunchasini ancha 
keng-jamiyat, insoniyat mavjudligi deb anglab, tinchlik uchun, urush 
xavfini yuqotish, xalqlar va davlatlar o‘rtasida xamkorlik uchun 
kurashmoqdalar.
XX asrda keng tarqalgan, XXI asrda xam yashab kelayotgan eng 
yirik diniy-falsafiy oqim
neotomizmdir.
U o‘rta asr iloxiyotchisi Foma 
Akvinskiy ta’limotining zamonamizga moslangan yangicha ko‘rinishi 
xisoblanadi. Bu ta’limot fan bilan din o‘zaro muvofiq, ular biri-
ikkinchisini to‘ldiradi, xar ikkisi ham xudo tomonidan berilgan «qo‘sh 
xaqiqatdir» degan qarashga asoslanadi. Neotomistlar fikricha, ilm 
yetmagan joyda din qo‘llanilishi kerak. Lekin bu ko‘r-ko‘rona, 
shunchaki ishonch-e’tqod bo‘lmasdan, mantiqan teran anglangan 
va isbotlangan bo‘lmog‘i lozim. Falsafa turli mantiqiy yo‘llar bilan 
xudoning mavjudligini isbotlashi, xullas, dinga xizmat qilishi kerak. 
Neotomizm jamiyatni xudo yaratgan, uning taraqqiyoti xudoning 
rejasi asosida boradi, deydi, iloxiy qadriyatlarni ustun qo‘yadi. 
Neotomizm falsafasining yirik namoyondalari –