Mamleketimizde avtomobilsazliqtiń rawajlanıw basqıshlari

Vizual materiallar.

Eriwsheń saqlagichlarni (predoxranitel') almastırıw.
Saqlagichlar, yaǵnıy predoxranitellar avtomobil elektr tarmaǵındaǵı bólek sistemalardı, yaǵnıy shınjırdı qısqa tutasuvlardan hám artıqsha elektr zorıǵıwlardan asıraydı. Shınjırda tok kúshi asıp ketkende yamasa elektr zorıǵıw payda bolǵanda, saqlagichlar bunday kernewge, zorıǵıwǵa shıdam bere almay erip ketedi, yaǵnıy isten shıǵadı. Bunday jaǵdaylarda, sistemada kórsetilgen sızılma boyınsha saqlagichlar anıqlanıp, olar almastırıladı.
Geyde avtomobildiń bólek elektr shınjırlarında bimetall saqlagichlar da isletiledi. Olar avtomatikalıq túrde zorıǵıw payda bolǵanda, qızıp bir tárepke og'adi hám bunda kontakt uziladi. Sovigach taǵı óz holiga kelip, kontakt taǵı jalǵanadı.
Avtomobil sanaatında bir sımlı 12 Vol't nominal' kernewli elektr tarmaǵından paydalanıladı. Elektr tokı dáreginen qarıydarlarǵa tok uzatıwda ekinshi sım wazıypasın avtomobil kuzovi (massa ) atqaradı.
Avtomobildiń derlik hámme elektr tok shınjırları eriwsheń saqlaǵısh (predoxranitel') lar menen qorǵawlanǵan. Predoxranitel' bul qadab qoyılǵan eriytuǵın sim bolıp tabıladı. Eger shınjırda tok belgilengeninen talay artıp ketsa predoxranitel' janıp uzilib ketib qarıydar simini, geyde avtomobildi janıp ketiwden qutqaradi. Sol sebepli xesh qashan qısqa waqıtqa da qarıydar elektr tok shınjırı kúygen predoxraniteli ornına úlken júzimka mólsherlengen predoxranitelni qoyıw kerek emes. Predoxranitelnıń qanday júzimka mólsherlengenligi onıń korpusında kórsetilgen boladı hám túrli reńde boladı. Mısalı : qızıl ranlisi 10 Amperli, sarı reńlisi 20 Amperli, jasıl reńlisi 30 Amperli.
Eger qoyılǵan predoxranitel' taǵı demde janıp uzilib ketsa, bunı sebebin anıqlap, onı jónge salıw etip, keyin náwbettegi jańa predoxranitelni qoyıw kerek.
Úlken tok kúshi talap etiwshi qarıydarlar (startyor, galogen fara lampaları, dawıslı signal, radiator samallatqıshı hám basqalar ) elektr tok dáreklerine rele járdeminde jalǵanadı.
Predoxranitellar blokı hám rele ádetde priborlar paneliniń shep tárepinde tómende jaylasqan boladı. Onı tekseriw ushın blok qaqpaǵıni sheshiw kerek. Qopqog'nıń arqa tárepinde belgilep qoyılǵan predoxranitellarnıń qayqaysısı qanday elektr tokı shınjırın qorǵawı kórsetilgen. Predoxranitellar janında olardı belgilengen nomerleri kórsetilgen.
Mısalı ; Neksiya avtomobiliniń predoxranitellari hám olardı qorǵaw etiwshi shınjırları :
Jıynalǵan blok : F1—F20 — predoxranitellari; 1 suwıtıw sisteması samallatqıshı relesi (bálent tezlik), 2 búklemdi kórsetetuǵın miltillovchi shıra relesi, 3 janar may nasosı relesi, 4 rayonǵa qarsı fara relesi kolodkasi, 5 arqa ayna qızdırgichinıń waqıt relesi, 6 samal ayna tazalıǵıshınıń interval relesi, 7 dawıslı signal relesi, 8 melodiya signalı, 9 ısıtǵısh samallatqıshı matorinıń relesi, 10 konditsionerdi qosıw relisi, 11 suwıtıw sisteması samallatqıshı relesi (tómen tezlik), 12 faralarni yoquvchi rele, 13 jaqtılandıriw ásbapları relesi.