Mamatqulov shag’zod xalqaro biznes

Strategik sheriklik munosabatlari

• Bu atama xalqaro hujjatlarda, ilmiy adabiyotlarda, ommaviy axborot vositalarida va kundalik hayotda muntazam qo'llanila boshlaganiga qaramay, u ham tashqi, ham ichki siyosatshunoslikda etarlicha o'rganilmagan. "Strategik sheriklik" atamasi biznesda ham tobora ko'proq qo'llanilmoqda. Bundan tashqari, bunday sherik-bu firmani rekonstruksiya qilish yoki isloh qilish jarayonida o'zining eng muhim vazifalarini hal qilishda uzoq muddatli hamkorlik qiladigan firma.
• Siyosiy leksikonda "strategik sheriklik" tushunchasi nisbatan yaqinda paydo bo'ldi. Xalqaro munosabatlardagi strategik sheriklik kontseptsiyasi Sovuq urush davri tugashi bilan faol targ'ib qila boshladi. Ular Shimoliy Amerikaga qaraganda Evrosiyo kosmosida strategik sheriklik haqida gapira boshlashdi, chunki qulashi bilan sovet Ittifoqi va Sharqiy blok, dunyoning bipolyaritetining oxiri va "notinch va noaniq vaqtlar" ning boshlanishi, ko'plab mamlakatlar, shu jumladan Rossiya, Xitoy, Hindiston, "yolg'izlik" sindromini boshdan kechirish zarurati tufayli yuzaga kelgan. bitta super kuch bilan. 90 -yillarning boshlarida strategik sheriklik imkoniyatga aylandi, chunki ba'zi davlatlar uni xavfsizligini ta'minlash uchun qalqon sifatida ishlatishga harakat qilishdi, boshqalari yangi siyosiy maydonga kirib kelish uchun troyan oti sifatida, boshqalari esa ularni hal qilishning oltin kaliti sifatida. iqtisodiy manfaatlar. Biroq, bu atamaning keng qo'llanilishi biroz keyinroq boshlangan, ammo tarix irodasi bilan bu keyingi asr va ming yillikda sodir bo'lgan.

• "Strategik sheriklik" tushunchasining xronologik kontekstualizatsiyasi lingvistik manbalar, xususan, zamonaviy leksikografiya bilan isbotlangan. ingliz tilidan... "Strategik sheriklik xalqaro munosabatlarda assotsiatsiyaning yangi shakli sifatida?" Deb tarjima qilinishi mumkin bo'lgan nashr qilinmagan maqolasida Lui Blanko quyidagi misollarni keltiradi.
• 1. Britaniya milliy korpusi (Britaniya milliy korpusi) har xil gazetalar, kitoblar, jurnallardan olingan 1980 yildan 1993 yilgacha ingliz tilidagi ta'sirli matnlar to'plamidan iborat. Strategik sheriklik iborasini qidirish faqat 6 ta ishni qaytarib berdi va hech qachon kontekstda emas 2. Tarixiy Amerika ingliz korpusi (Corpus of Historical American English) AQShda 1810-2000 yillarda tuzilgan juda ko'p matnlar bilan ifodalanadi. Qidiruv natijalari: "strategik sheriklik" atamasi ularda atigi 11 holatda ishlatilgan va 1980 yilda faqat bir marta ishlatilgan va tashqi siyosat bilan bog'liq emas. 90 -yillarda u 5 marta uchrashgan va barcha holatlarda AQShning boshqa davlatlar bilan ikki tomonlama munosabatlari haqida bo'lgan. Birinchi marta "strategik sheriklik" kontseptsiyasi 1992 yilda, matnda AQSh-Turkiya munosabatlari haqida so'z yuritilganda qayd etilgan

• 3. Oxirgi manbada - 1990-2010 yillar matnli ma'lumotlar bazasi bo'lgan zamonaviy Amerika ingliz korpusi - qidiruv quyidagi natijalarni berdi: 1990-1994 yillarda bitta foydalanish holati; 29 - 1995-1999 yillarda; 33 - 2000-2004 yillarda; 45 - 2005-2010 yillarda
• Shunday qilib, xalqaro munosabatlarda "strategik sheriklik" nutqining doimiy ravishda kengayib borayotgani ilmiy nuqtai nazardan yaqqol ko'rinib turibdi, bu nafaqat siyosiy, balki lingvistik jihatdan ham isbotlangan.
• "Strategik sheriklik" tushunchasi murakkab bo'lgani uchun, bu hodisani belgilashdan oldin, atamani tashkil etuvchi so'zlarning etimologiyasiga murojaat qilaylik. Strategiya(qadimgi yunoncha "qo'mondonlik san'ati"), lug'at ta'rifiga ko'ra, murakkab maqsadga erishishning asosiy yo'llarini o'z ichiga olgan, haqiqiy faoliyatning umumiy rejasi. Strategiya, asosiy maqsadga erishish uchun resurslar etarli bo'lmaganda, harakat usuli sifatida zarur bo'ladi. Strategiya asosiy maqsadga "resurslar - maqsad" o'qi bo'ylab oraliq taktik vazifalarni hal qilish orqali erishadi. Davlatning tashqi siyosat strategiyasini piramida sifatida ko'rsatish mumkin strategik maqsad, bu maqsad va vazifalarning keyingi ierarxiyasini belgilaydi. Strategiyani ishlab chiqish ustuvor maqsadlarni aniqlash va ularga erishish uchun resurslardan foydalanishni anglatadi.

• Shunday qilib, davlatning tashqi siyosiy strategiyasi o'z qudrati yoki davlatlar ittifoqini saqlab qolish va kuchaytirishda o'z maqsadlariga yoki sherik -davlatlariga (ittifoqchilariga) erishish vositalari va usullarini belgilaydi.
• "Hamkorlik" atamasini umumiy ma'noda "shaxslar yoki guruhlar o'rtasidagi munosabatlar, o'zaro hamkorlik va maqsadga erishish uchun javobgarlik bilan tavsiflanadi" deb ta'riflash mumkin. Bu formulada tomonlar qandaydir maqsadda o'zaro manfaatli munosabatlarni o'rnatadi va o'z qarorlarining sherik manfaatlariga mos kelishini ta'minlash uchun mas'uldir.
• Agar biz "strategiya" va "sheriklik" ta'riflarini birlashtirsak va ularni xalqaro munosabatlar sohasiga o'tkazsak, unda quyidagilar hosil bo'ladi. strategik sheriklikning umumiy ta'rifi xalqaro munosabatlarda: "milliy-davlat muammolarini hal qilish uchun umumiy maqsadlarga erishish uchun teng huquqli sub'ektlarning xalqaro darajada uzoq muddatli o'zaro manfaatli hamkorligi".
• "Strategik sheriklik" kontseptsiyasining asosiy ta'rifi, u xalqaro hamkorlik amaliyotida nima bo'lishi yoki nima bo'lishi kerakligi haqida ma'lumot beradi.

• Bu atama xalqaro munosabatlarning qanday xususiyatlarini anglatishini batafsilroq tasvirlab berish kerak. Bu vazifaning amaliy ahamiyati shundaki, "strategik sheriklik" tushunchasi Qozog'iston Respublikasining tashqi dunyo bilan, xususan, zamonaviy dunyo munosabatlarida qanday qo'llanilishini aniqlashdir. Janubiy Koreya... O'zaro munosabatlarning strategik darajaga o'tishga imkon beradigan va bunga to'sqinlik qiladigan tomonlarini o'rganish kerak. "Strategik sheriklik" atamasi siyosatchilar leksikonida mustahkam o'rnashgan va u ko'pincha munosabatlarning alohida ahamiyatini ta'kidlash zarur bo'lganda ishlatiladi. hozirgi paytda... Shubhasiz, har bir alohida holatda, siyosatchilar strategik sheriklik deganda munosabatlarni va kun tartibini har xil darajada ishlab chiqish nazarda tutiladi. Ba'zida "strategik sheriklik" kontseptsiyasining paradoksal talqinlari mavjud. Masalan, prezident B. Tadich Serbiyaning tashqi siyosatining to'rtta ustuni borligini aytdi: Evropa Ittifoqi, Rossiya, AQSh va Xitoy va uzoq vaqtdan keyin ular tashqi siyosatdagi asosiy doktrina bo'ladi. U, shuningdek, "Politika" gazetasi uchun, Serbiyaning Evropa Ittifoqiga a'zoligini asosiy siyosiy maqsad qilib qo'yganini bir lahzaga ham e'tibordan chetda qoldirmaslik kerakligini ta'kidladi va uning AQSh, Rossiya va Xitoy bilan strategik sherikligi bunga erishishga to'sqinlik qilmasligini baholadi. maqsad

• Atrof -muhit sharoitlari murakkab va noaniq bo'lsa, manfaatdor tomonlar o'zaro bog'liqlik tarmoqlarini yaratadilar. Ba'zida bu jarayon deyiladi ko'prik , yoki strategik sheriklik ... U turli shakllarda amalga oshirilishi mumkin: kabi qo'shma boshqaruv mahsulotlarning doimiy xaridorlari bilan biznes, raqobatchilar bilan hamkorlikning turli shakllari, amalga oshirishda qo'shma korxonalar tashkil etish har xil turlari Xalqaro strategiyalar, sanoat darajasida lobbichilik harakatlarini birlashtirish va boshqalar. So'nggi tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, strategik sheriklik atrof -muhitning oldindan aytib bo'lmaydigan talablari natijasida yuzaga keladigan noaniqlikni, shuningdek, tashkilotlar o'rtasida yuqori darajadagi o'zaro bog'liqlikdan kelib chiqadigan bosimni kamaytirish vositasi hisoblanadi.
• Hamkorlik usullari kompaniyalarga umumiy maqsadlarni ko'zlagan holda manfaatdor tomonlar bilan ko'prik (ko'prik) qurishga imkon beradi, shu bilan birga an'anaviy taktika (omillarning salbiy ta'sirini susaytirish yoki yumshatish). tashqi muhit) shunchaki kiruvchi oqibatlar darajasini kamaytiradi va ularning ehtiyojlari yoki talablarini qondirishga yordam beradi. Hamkorlik manfaatdor tomonlar to'g'risida o'z vaqtida va to'liq ma'lumot olish, ishonchni oshirish va korporatsiya obro'sini yaxshilashga olib kelishi mumkin.

• Faol sheriklik taktikasining potentsial afzalliklarini misol sifatida mijozlar munosabatlari yordamida ko'rsatish mumkin. An'anaviy mijozlar masofasini saqlaydigan kompaniyalar talabning noaniqligi va potentsial xaridorlarning shikoyatlaridan o'zlarini izolyatsiya qilish uchun taklif qilinayotgan sifat va xizmatlarga muvofiq yangi mahsulotlarga bo'lgan ehtiyoj va kutilayotgan talab haqidagi ma'lumotlarga e'tibor qaratadilar. Hamkorlikning faol taktikasi yordamida firma mijozlarni to'g'ridan -to'g'ri mahsulotni ishlab chiqish dasturlariga, mahsulotni takomillashtirishga, modernizatsiya qilish va ishlab chiqish dasturlariga, mahsulotni rejalashtirish va ish jadvaliga (kompyuter tarmoqlari orqali) jalb qilish orqali mustahkam munosabatlar o'rnatishni tanlashi mumkin. Manfaatdor tomonlarni boshqarishning faol usullari o'zaro bog'liqliklarni yaratadi, ularni oldini olmaydi. Mijozlar bilan yaqin hamkorlikda firma bozorni rivojlantirish yo'nalishi to'g'risida to'liq ma'lumotga ega bo'lishi, kelajakda yaxshilangan va yangi mahsulotlarga bo'lgan ehtiyojni oldindan bilishi, muvaffaqiyat ehtimolini oshirishi va yangi mahsulotlarni ishlab chiqish va joriy etish uchun zarur bo'lgan vaqtni kamaytirishi mumkin. bozor va guruhlar o'rtasida o'zaro manfaatli munosabatlar va o'zaro ishonch munosabatlarini o'rnatish. Faol ijodiy ko'prik - bu manfaatdor tomonlarning tashabbuslariga moslashish emas, balki umumiy maqsadlarni yaratishdir.
• Strategik sheriklik faqat foyda keltiradi, deb bahslashish noto'g'ri bo'ladi. Bu erda ham kamchiliklar bor. Masalan, qarama -qarshiliklar tufayli yuzaga keladigan nizolar korporativ madaniyatlar ishtirokchilarni birlashtirish firmalar o'rtasidagi hamkorlikni susaytirishi va hamkorlikni to'xtatishi mumkin.

Tarmoq tashkilotlarini yaratish

• Tarmoq tashkilotlarini yaratish hozirgi vaqtda ichki va tashqi manfaatdor tomonlarni boshqarishning eng samarali usullaridan biri hisoblanadi. O'tgan asrning dastlabki uch choragida rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyotida hukmronlik qilgan yirik, vertikal integratsiyalashgan kompaniyalar tobora o'sib borayotgan bozorga tovar etkazib bera boshladilar. samarali tashkil etish ishlab chiqarish. Keyinchalik, xususan, 1980 -yillarda dunyodagi bozor holati, bozorlarga etkazib beriladigan tovarlar assortimenti ham keskin o'zgardi. Bugungi raqobat yuqori mahsuldorlik va ishlab chiqarish samaradorligini talab qiladi. Firmalar bozor talablari va raqobatchilarining yangiliklariga tobora ko'proq javob berishi, shu bilan birga o'z tovarlari va xizmatlarining narxini nazorat qilishi va hatto pasaytirishi kerak.
• Bunday talablarga duch kelgan 1950-1960 yillar sharoitiga mo'ljallangan yirik fabrikalar. va sezilarli tejashni qidirishni markazlashtirilgan rejalashtirish va boshqaruv mexanizmlari bilan bog'lash, tushunarsiz bo'lib chiqdi. An'anaviy tuzilmalarga ega bo'lgan firmalar samaradorligining pasayishi yangi ishbilarmonlik muhitiga olib keldi. Raqobat kurashidagi muvaffaqiyat endi resurslar va nazoratni to'plash bilan emas, balki undan kam mahsulot ishlab chiqarish bilan bog'liq. Yuqori sifatli past narxda. Xususan, 21 -asrda o'z kompaniyalarining muvaffaqiyatli raqobatlashishini istagan menejerlardan quyidagilar talab qilinadi:

• Biznes slrategiyasi - kotnpaniya faoliyatidagi o ‘ta m uhim yo‘nalishlardan biridir. Strategik qarorlar korxona va kom paniyaning ko‘p yillik rivojlanishiga juda m uhim ta’sir ko‘rsat.sa, strategik xatolar esa tuzatib boMmaydigan oqibatlarga olib kelishi mumkin. Korxona faoliyatida esa biznes strategiyasi «shtab funksiyasi» rolini bajaradi. Bu shtabda raqobat fronti kurashining uzoq muddatli rejalari ishlab chiqiladi. Rejali tizirn sharoitida raqobat korxona uchun hech qanday m azm unga ega em as edi. 0 ‘z navbatida strategik rejalashtirish hech qanday jiddiy mazmunga ega boMmagan. Bugun sharoit o ‘zgardi va endilikda strategik qarorlarga ega bo‘lmasdan turib, raqobat kurashida g‘olib chiqish m um kin emas, Bundan tashqari, asta-sekin yangi iqtisodiy fikrlash shakllanib kelmoqdaki, uning doirasida arzon xomashyo, arzon ish kuchi va zamonaviy texnologiyalarga erishish kompaniya uchun raqobat 5 ustunliklarini tashk.il etmayapti. Bulaming barchasini zamonaviy texnologiyaiar bilan qo‘shib, ulkan bozorlarda sotib olish mumkin, Raqobatdagi ustunlik bugungi sharoitda innovatsiyalar, kompaniyaning o‘zgarishlarga layoqati (qodirligi) va qo‘llayotgan strategiyalaridan tashkil topadi. «Biznes strategiyasi» fani korxonalarda strategik boshqaruvning nazariy va amaliy tomonlarini o‘rganish bilan birga, korxona faoliyatini strategik modellar asosida tahlil qilish va strategik boshqaruv tamoyillar asosida korxonaning strategiyasiga o‘zgartirishlar kiritishi uni qayta ishlab ehiqish, shuningdek, xulo

• «Biznes strategiyasi» fanining maqsadi — talabalarda biznes strategiya asoslari, strategik modellar, kompaniya va korporatsiyalarning faoliyatini taMil qilishda mavjud strategik modellami ishlab ehiqish va amaliyotda qo‘llash uslublari bo‘yicha bilim, ko‘nikma va malakani shakllantirishdan iborat. Biznes strategiyasining vazifalari - biznes strategiyasini iqtisodiyotda tutgan o‘rni va ahamiyatini ochib berishdan, korxona faoliyatini tahlil qilishda strategik modellardan foydalanish yo‘llarini o‘rganishdan iborat hamda korxona strategiyasiga o‘zgartirish kiritish va uni qayta ishlab ehiqish bo‘yicha qarorlar qabul qilishni o‘rganadi. «Biznes strategiyasi» fani bo‘yicha tayyorlangan darslikda strategik boshqaruvning metodologik va amaliy kontseptsiyalari keltirilishi bilan birga, asosiy e’tibor korxona strategik biznes birliklar holatini aniqlash, tahlil qilish va korxona faoliyatini rivojlantirish bo‘yicha strategiyalarni ishlab chiqishga qaratiladi. Biznes strategiyasi fani menejment (Kichik biznes va tadbirkorlik) yo‘nalishi bo‘yicha bakalavriyat talabalarini tayyorlash o‘quv dasturiga kiritilgan mutaxassislik fani hisoblanadi. Bu fan bo‘yicha davlat tilida o‘quv qo‘llanma yaratilgan, biroq darsllk yaratilmagan. Shu sababli ushbu darslikni ta\^yorlashni biz oldimizga maqsad qilib qo‘ydik. Talabalar uchun darslik qator qulayliklarga ega. Birinchidan, talaba «Biznes strategiyasi» mohiyati va uning biznes olamida tutgan o‘rni va ahamiyati to‘g‘risida atroflicha bilimga ega bo‘ladi.

• Biznesning yo‘nalish hissiyoti — bu alohida iqtidor sohiblari tarafidan tashkilotga olib kelinuvchi tug‘ma hissiyot emas, bu hissiyot strategik boshqaruv deb atalmish, fikrlashning alohida shakli, rejalashtirish, tashkil etish va korporativ boshqaruv jarayonida yuzaga keladi. Bu holatda koiporatsiya strategiyasi turli toifadagi printsipial boshqaruv qarorlami qabul qilishda asosiy holatni cgallaydi. Strategik boshqaruv jarayonini shartli ravishda uch turga qjratish mumkin: strategik rejalashtirish, strategik tashkillashtirish, strategik nazorat va tartibga solish boshqaruvidir. Bu turlaming har birida nisbatan alohida-alohida masalalar hal qilinadi. Strategik rejalashtirish - bu raqobatbardoshlik afzalliklarini moliyalashtixish va rivojlantirish, unga erishish va saqlab qolishga olib keluvchi ichki va tashqi omillami tadbiq qilish, korxona strategik holatini tahlili jarayonidir. Strategiyaning nafaqat koiporatsiya raqobatbardoshligi jihatlarini rivojlantirishga yo‘nalgan bo£lishi, balki uni kapitalizatsiyasiga ham yo‘nalishi lozimligini ko‘pgina strategik boshqaruv muammolari bilan shug‘ullanuvchi professional mualliflar ham ta’kidlashadi. Shu jumladan Fred R. Devid shunday deb yozadi: «Tanlanayotgan strategiya qulay tashqi muhitdagi afzaliiklami ola bilishi va tashqi xatarlardan ishonchli himoya qilishi, korxonaning kuchli taraflarini samarali ravishda kapitaiizatsiyalashi va uning yordamida zaif jihatlarni bartaraf eta oli&hi kerak. Ammo, tegishli tahlil o‘tkazishda foydalanish mumkin bo‘lgan analitik qurol, hali hamon jiddiy rivojlanishga muhtoj»2

• Strategik nazorat va tartibga solish — korporatsiya erishgan holatining tahlili va baholash jarayoni bo‘lib, pirovardida strategik maqsadlarga to‘liqroq erishishni tashkil etishdan iborat. Bizni o‘rab turgan muhit juda ko‘p elementlarning o‘zaro munosabatidan yuzaga keladigan turli voqea-hodisalardan iborat murakkab tizim. Biron bir voqeaga munosabat bildirishda, hech qachon ishonch bilan maqsad sari erishilgan barcha yutuqlami bu voqea yo‘qqa chiqara olmaydi, deb aytib bo‘lmaydi. Ammo voqea-hodisalarga munosabat bildirmay turib, o‘z maqsadimizga erishishga umid qilmasa ham bo'ladi. Shuning uchun ijobiy yutuqqa erishish imkoniyatini oshirish uchun voqealarga va u bilan aloqa tizimiga aktiv ta’sir etish, bir so‘z bilan aytganda, boshqaruv zarurdir. Tashkilotning o‘z atrofidagii munosabat xarakteriga ko‘ra boshqaruvning uch modeli (yoki turi) ko‘rsatiladi: ma’muriy situatsion va strategik. Agar bu boshqaruv turlarining mazmunini izohlasak, u holda ma’muriy va direktiv, situatsion va reaktiv, strategik va proaktiv boshqaruvlar orasiga tenglik ishorasini qo‘yish lozim bo‘ladi

XULOSA

• Zamonaviy biznesning xnurakkab sharoitida o‘z boshqaruvi ostida bo‘lgan kompaniya taqdiri u yoki bu darajada unga bog‘liq bo'lgan har qanday boshqaruvchi uchun faoliyatlar yo'nalishini aniqlamasdan faoliyat ko‘rsatishi mumkin emas. Qolaversa, mazkur biznes uch fazadan iborat: strategik rejalashtirish, strategik tashkillashtirish, strategik nazorat va tartibga solish kabi strategik boshqaruv jarayonini amalga oshirmasdan turib, o‘z faoliyatida muvaffaqiyatga erishishi juda qiyindir. Bu fazalaming har birida mustaqil masalalar hal qilinadi. Strategik rejalashtirish — bu raqobatli afzalliklarini moliyalashtirish va rivojlantirish, unga erishish va saqlab qolishga olib ketuvchi ichki va tashqi omillami tadbiq qilish, korxona strategik holatining tahlili jarayonidir. Strategik tashkillashtirish — korporatsiyani tanlagan strategiyasini nisbatan to‘liq va samarali bajarilishini ta’minlashni tashkil etishga moslashuvi jarayonidir. Strategik nazorat va tartibga solish — korporatsiyaning erishgan holatining tahlili va baholash jarayoni bo‘lib, pirovardida strategik maqsadlarga to‘liqroq erishishni tashkil etishdan iborat.