Ma’lumotlarni uzatish tizimlarida ko‘plab turli XIL texnologiyalar

Kanallar chastota bo‘yicha ajratiladigan ko‘p tomonlama 
ulanish 
(OFDMA) 
turli 
foydalanuvchilarga 
ularning 
o‘z 
nimtashuvchi chastotalar to‘plamlarini biriktirish yo‘li bilan 
OFDM
tizimlarida muvaffaqiyatli ishlatilishi mumkin (2.15- rasm). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2.15- rasm. OFDMAda bazaviy stansiya har bir foydalanuvchiga 
kanallarning eng yaxshi parametrlarini beradigan diapazondagi 
nimtashuvchilar qismini ustun tayinlaydi 
Bu taqsimlash bajarilishi mumkin bo‘lgan ko‘plab usullar 
mavjud. Eng oddiy usul 2.16- rasmda tasvirlanganidek, har bir 
foydalanuvchiga 
nimtashuvchi 
chastotalarni 
statik 
taqsimlash 
hisoblanadi. 
Masalan, tizimning 64 ta nimtashuvchi chastotalaridan 1-
foydalanuvchi 1-16 nimtashuvchi chastotalarni 2, 3, va 4- 
foydalanuvchilar mos ravishda 17-32, 33-48, va 49-64 nimtashuvchi 
chastotalarni ishlatishi mumkin. Taqsimlash turli foydalanuvchilar 
uchun uzoq vaqtga multipleksorga xabar qilinadi va Fure tez 
o‘zgartirishini (FFT) ishlashigacha ishlatiladi. Tabiiyki, notekis 

---

110 
taqsimlashga ham yo‘l qo‘yiladi, maslan yuqori tezliklarda 
ma’lumotlarni uzatadigan foydalanuvchilar uchun pastroq tezlikli 
foydalanuvchilarga qaraganda ko‘proq nimtashuvchi chastotalar 
taqsimlanadi. 
2.16- rasm. OFDMA shakllanishi 
Nimtashuvchi 
chastotalarni 
statik 
taqsimlashning 
takomillashtirilishi – dinamik taqsimlash kanalning holatini davriy 
tahlil qilishga asoslanadi. Masalan, chastotaviy holat va so‘nishlarning 
mavjudligi 
tufayli 
1-foydalanuvchi 
33-48 
nimtashuvchi 
chastotalardagi nisbatan yaxshi kanallarga, shu bilan bir vaqtda 3-
foydalanuvchi 1-16 nimtashuvchi chastotalardagi nisbatan yaxshi 
kanallarga ega bo‘lishi mumkin. Ravshanki, statistika asosidagi 
taqsimlashlarni bunday o‘zgartirish bu foydalanuvchilar uchun o‘zaro 
foydali bo‘lar edi. Nimtashuvchi chastotalarni dinamik taqsimlanishini 
bajarilishi uchun yaxshi ishlab chiqilgan nazariya mavjud. Ulardan 
ayrimlari quyidagilar hisoblanadi:
- multifoydalanuvchilik ajratilishi har bir yangi bog‘lanishga 
nimtashuvchi chastotalar to‘plamini berishdan iborat. Stansiyaga 
chastotalarni uzoq vaqt biriktirilishiga (ko‘p stansiyali ulanish) 
qaragandagi bu usul beradigan afzalliklar bu mumkin nimtashuvchilar 
to‘plamidan bu momentda “yaxshi” sharoitlarni ta’minlay oladigan 
nimtashuvchilarni har bir bog‘lanish uchun tanlash hisoblanadi; 
- adaptiv modulyatsiyalash bu eng yuqori ma’lumotlarni uzatish 
tezliklariga erish uchun yaxshi kanallarni ishlatish uchun vosita