Ma’lumotlar tahlili yo‘nalishi bo‘yicha o‘qituvchilar uchun qo‘llanma

15. Videolavha: Markaz o‘lchovlari (Moda)

16. Test: Markaz o‘lchovlari (Moda)

Izoh: Ushbu birinchi savolga javob topish uchun moda, mediana va o’rta qiymat tushunchasini esga olishimiz zarur. O’rta qiymat bu berilgan qiymatlarning umumiy yig’indisining ularning soniga bo’lingan qiymatidir. Bu savolda 1, 1, 2, 3, 8 qiymatlari berilgan, shunda o’rta qiymat (1+1+2+3+8)/5 = 3 bo’ladi. Mediana esa o’rtadagi qiymat bo’ladi, bu yerda berilgan sonlarning umumiy miqdori 5 ta ya’ni toq son bo’lgani uchun, mediana bu uchinchi qiymat, ya’ni 2 bo’ladi. Moda esa qiymatlar orasida eng ko’p qatnashgani ekanligini hisobga olsak, 1 qiymati ikki marta qatnashyapti. Shuning uchun Moda 1 bo’ladi.


Izoh: Ushbu testda to’g’ri bo’lgan javoblarni belgilashimiz lozim. Yuqorida o’rganganlarimiz: o’rta qiymat, mediana va modaning ta’riflari to’g’ri yozilgan javoblarni belgilaymiz.



Izoh: Berilgan qiymatlar qatorida 15 soni 2 marta, ya’ni boshqa qiymatlardan ko’ra ko’proq kelayapti, shuning uchun moda 15 bo’ladi.



Izoh: Berilgan qiymatlar qatoriga diqqat bilan qaraymiz. Ularning umumiy soni 12 ta. Uning dastlab o’rtacha qiymatini hisoblaymiz. Hammasini qo’shib 12 ga bo’lsak 9.83 chiqdi. Umumiy soni juft son bo’lgani tufayli medianani aniqlash uchun qatordagi qiymatlarni o’sish tartibida joylashtiramiz va oltinchi hamda yettinchi qiymatlarni qo’shib, o’rtachasini olamiz. Bular 5 va 8, ularning o’rtachasi esa 6.5 bo’ladi. Qatorda eng ko’p qatnashgan qiymat bu 4, demak moda 4 ga teng.


Izoh: Modaning qoidasini esga olamiz, u bir nechta bo’lishi ham mumkin, yoki umuman bo’lmasligi mumkin. Berilgan qiymatlar qatorida ikkita moda bor, 10 va 15. Chunki ular boshqa qiymatlardan farqli ravishda ikkitadan qatnashgan.