Маълумотлар омбори ва уни бошкариш тизими хакида умумий тушунчалар

4. Indekslar
InterBase da indeks yaratishda CREATE INDEX buyrug’i ishlatiladi. SELECT buyrug’i yordamida tez-tez ishlatilib turiladigan maydonlar uchun indekslar yaratilsa, amallarning bajarilishi tezlashadi. Bundan tashqari haddan ziyod ko’p indekslar yaratilsa ham teskari natija berishi, ya’ni ma’lumotlarni ajratishni tezlashtirish o’rniga sekinlashtirishi mumkin. InterBase da indeksli jadvallar bilan ishlashni tezlashtirish uchun maxsus foydali mexanizm, ya’ni vaqtincha indekslarni ajratish amali ishlatiladi. Bu esa modifikastiyalashgan jadvallarning ishlashini tezlashtiradi. Indeksni vaqtincha o’chirib qo’yish uchun quyidagi buyruq shlatiladi:

ALTER INDEX indeks nomi INACTIVE

Indeksni qayta yaratish uchun quyidagi buyruq ishlatiladi:
ALTER INDEX indeks nomi ACTIVE
Indeks ulanganda u yangidan tuziladi.


5. Cheklovlar
Cheklov (constraint) deb jadval maydonining olish mumkin bo’lgan ma’lumotlarini aniqlash mexanizmiga aytiladi. Cheklovlar CREATE TABLE yoki ALTER TABLE ADD buyruqlari orqali qo’yilishi mumkin. Agar cheklov indeklar bilan birgalikda ishlatiladigan bo’lsa, indeksni yopishdan oldin ALTER TABLE DROP buyrug’i yordamida cheklovni bekor qilish lozim.
6. Birlamchi kalit
Bunday cheklov qo’yilgan maydondagi ma’lumotlar takrorlanmaydi, ya’ni maydonda ikkita bir xil qiymatli ma’lumot yozilishiga yo’l qo’yilmaydi.
Masalan, REGIONS jadvaliga birlamchi kalit qo’yish quyidagicha amalga oshtriladi:

CREATE TABLE REGIONS

( Zip integer NOT NULL, PRIMARY KEY,
...)

Bu berilgan xolatda birlamchi kalit zip ustuniga tegishli. Bu amalni boshqacha ko’rinishda ham amalga oshirish mumkin:

CREATE TABLE REGIONS

( Zip integer NOT NULL,
...
City varchar(20) NOT NULL,
PRIMARY KEY (Zip))

Bu usul jadval yaratishda qo’llaniladi. Bundan tashqari birlamchi kalitni jadval strukturasini o’zgartirish orqali ham yaratish mumkin.

ALTER TABLE REGIONS

ADD PRIMARY KEY (Zip)