Ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari

5-rasm. Mashina ichidagi axborotlar taminoti.
va boshqa hujjatlarning axborotlarini qayta ishlavsh natijalarini ko’rsatuvchi xosila (natijaviy) hujjatlarga bo’linadi.
Iqtisodiy axborotlar diskrеt mazmunga ega, yani axborotlarning aloxida struktura birligi jamlamasi sifatida tarkiblashgan va taqim etilgan bo’lishi mumkin. Hujjatlarni tayyorlash – hujjatlarni tayyorlash jarayonida hujjatlar va ularning rеkvizitlari shakli bayonini tuzib chiqish kеrak bu quvvatlanadigan ma’lumotlar bazasida mеyoriy-ma’lumotnomali, rеjali, yani shartli-doimiy, axborot va opеrativ, xisobot axbortlari saqlanadi (5 rasm).
Mashina ichidagi axborotlar bazasini ishlab chiqishning muxim vazifasi mashina tashuvchida saqlanadigan ma’lumotlarni unumli tashkil etish sanaladi. Mashina ichidagi axborotlar bazasini bir qismi vazifasini xal etish jarayonida yuzaga kеlishi yoki boshqa tizimlar aloqa kanallari bo’yicha kеlib tushishi mumkin.
Mashina ichidagi axborotlar bazasi massivlar tarkibi bilan tashkil etish usuli va mashina tashuvchidagi ma’lumotlarga kirish usuli bilan ajralib turadi. Axborot massivlari aloxida mustaqil fayllar ko’rinishida tashkil etish yoki o’zaro boglangan jamlanmasi xisoblanuvchi ma’lumotlar bazasi tarkibida bulishi mumkin.

1. 
   Blo’k sxemasi:
   

Dasturi:
program labl(input, output); var x, y, a, b: real;
begin
read(x,a,b);
y:=arctan(sqrt(x))+(2*x+a*b)/abs(x-a*b);
write(‘y=’, y); end.

XULOSA
Malaka ishi uzluksiz ta’lim tizimining barcha bosqichlarida informatika fanini o’qitishda muhim ahamiyatga ega bo’lgan ma`lumotlar bazalari va ularni boshqarish tizimlari tushunchasi va uni o’rganish masalasiga bag’ishlangan.
Ma`lumotlar bazalari va ularni boshqarish tizimlari tushunchasini kasb-hunar maktablarida o’qitilishi haqida ma’lumotlar va o’rganiluvchi mavzular yoritildi.
Asosiy qismda ma`lumotlar bazasini nimaligi hamda ularni dasturlashda axamyati xaqida to’liq ma’lumotlar keltirildi Ma`lumotlar bazalari va ularni boshqarish tizimlari va uni o’rgatish uslubyoti masalalari ko’rib chiqildi. Har bir misollar fikrlar bilan boyitildi.
Mavzu yuzasidan ko’rilgan masalalardan o’qituvchi va o’quvchilar quyidagicha xususiy bilim va ko’nikmalar olishi mumkin:
O’quvchilar qiziqishini ortirishda muhum ro’l o’ynaydi.
Malumotlar bazasi ta’limda maqsadni aniq belgilash va kafolatlangan natijaga intilish xususiyatini ta’minlaydi.
Malaka ishining asosiy madsadi o’quvchilarga quyidagilarni o’rgatishga asoslangan:
O‘quvchilarni darslikdan tashqari qo‘shimcha adabiyotlarda aks etgan masalalar bilan ishlashga o‘rgatish; O‘quvchilarni turli xil ko‘rinishdagi axborotlar bilan ishlashga o‘rgatish (matnlar, jadvallar, sxemalar ) O‘quvchilarni vazifa va sharhlash uchun zarur bo‘lgan barcha shartlarni topishga o‘rgatish; O‘quvchilarni dastur shartiga asosan, mustaqil ravishda, berilgan ma’lumotlarga aniqlik kiritishga o‘rgatish; O‘quvchilarni sog‘lom fikrlay olish, mumkin bo‘lgan variantlarni saralash, sinab ko‘rish, keraklisini ajratishga va usullardan foydalanishga o’rgatish;
Kichik xulosa sifatida men shuni ayta olamanki, ushbu malaka ishi bilan undagi ko’zlangan maqsadga erisha olinadi. Tarbiyalanayotga o’quvchi yoshlar kelajakda qaysi kasb-korga qiziqish bildirishganlaridan qat’iy nazar, hayot yo’llarida o’zlariga kerakli bilimlarni olishlari va uni o’z maqsadlari sari to’g’ri qo’llay olishlari uchun ham ayni kerakli mavzulardan biri deb hisoblaganim bois ham malaka ishi mavzuyimga ma`lumotlar bazalari va ularni boshqarish tizimlarini tanladim va uni atroflicha yoritib bera oldim deb hisoblayman.