Маълумотлар базаси ҳақида асосий тушунчалар

2.Маълумотлар моделлари
Исталган маълумотлар базаси ядросини маълумотлар модели ташкил қилиб, у маълумотлар тўпламидан, яхлитликни таъминловчи чекланишлардан ва маълумотлар билан манипуляция қилиш операцияларидан ташкил топади.
Маълумотлар модели маълумотлар орасидаги боғланишлар билан берилади. Боғланишлар қуйидагича бўлиши мумкин: бирга:бир боғланиш (1:1), бирга: кўп боғланиш (1:М), кўпга: бир боғланиш (М:1), кўпга: кўп боғланиш (М:М).
Иерархик моделда маълумотлар дарахтсимон кўринишда сакланади. Дарахт тугунлари фақат бир неча шохча (йўналиш)га эга. Ҳар бир шох ўз навбатида яна бошқа шохчага ажралиши мумкин.

Барг - дарахт тугунларининг энг қуйиси, қаердан, бир неча шоҳча кирса ўша ердан битта ҳам шохча чиқмайди.

Иерархик моделда боғланишлар таркиби МБ да қатъий қайд қилинади. Боғланишларни ўзгартириш таркибларини ўзгартиришга ва маълумотларни қайтадан киритишга олиб келади. Боғланишлар сони чекланган бўлади.
Иерархик модель хусусиятлари:

1. 
   маълумотлар иерархик тартибда ташкил қилинган;
   
2. 
   турли таркибларни тиклашда маълумотларни нусхалаш лозим;
   
3. 
   асосий ишлаш бирлиги - ёзув;
   
4. 
   ишлаш илдиз ёзувдан бошланади.
   

Тўрсимон модель тугунлардаги шохлар сони (йўналишлар)га чекланиш бўлган дарахтсимон таркибли моделдир. Бу моделдаги тугунлар бирлик объектлар тўплами, тугунларни бирлаштирувчи ёйлар эса тўпламдир.
Тўрсимон модель хусусиятлари:

1. 
   ишлаш бирлиги - ёзув;
   
2. 
   ишлаш МБ таркибида жойлашишидан қатъий назар
   исталган турдаги ёзувдан бошланиши мумкин;
   
3. 
   ажратилган ёзувдан унга қарашли ёзувга ҳам ўтиш мумкин.
   

Реляцион моделда маълумотлар вамуносабатлар текисликдаги файллар деб аталувчи икки ўлчамли жадвалларда сакланади. Маълумотларга кириш исталган керакли муносабатлар орасидаги богланишлар орқали бўлади. МБни кенгайтириш маълумотлар учун қўшимча жадвал тузиб қўшиш орқали амалга оширилади.
Реляцион модель хусусиятлари:

1. 
   реляцион моделда объектлар тўплами бир жинслидир;
   
2. 
   маълумотлар таркиби фақат муносабат атамаларида
   аникланади;
   
3. 
   маълумотлар реляцион модели операциясида ишлаш бирлиги
   сифатида ёзув муносабатлар тўплами қабул қилинган.