Ma’lumki, Vatanimiz istiqlolga erishgandan so ng shahdam

---

KIRISH

Ma’lumki,  Vatanimiz  istiqlolga  erishgandan  so"ng  shahdam 

odimlar  bilan olg’a bormoqda, ilm-fan va texnikaning zamonaviy sohalari 

rivojlanmoqda va bu rivojlanish ilm ahli oldiga ko’plab zamonaviy 

muammolarni hal etishni ko'ndalang qilib  qo’ymoqda.  Ushbu  fikrimizni 

prezidentimiz  Shavkat Mirziyoyevning « TANQIDIY TAHLIL » nomli 

kitoblarida ham keltirilgan quyidagi so’zlardan ham bilib olsak bo’ladi: 

Tajribali  pedagog  va  mutaxassislarni jalb etgan holda, o‘quv reja va 

dasturlarini tubdan qayta ko‘rib chiqish zarur.  Oldimizda yoshlarga tarbiya 

berish, psixologiya  va  boshqa turli  sohalarda kadrlarni  tayyorlash  va qayta 

tayyorlash bo‘yicha murakkab vazifalar turibdi...

...  Bolalar  va  yoshlarga  maxsus  fanlar,  mamlakatimiz  va jahon 

sivilizatsiyasi  tarixini,  xorijiy  tillarni  va  zamonaviy  kompyuter  dasturlarini 

chuqur  o‘rgatish  vazifalari hali sifatli va to‘liq holda yechilgani yo‘q.

Yana bir muammoni hal etish ham o‘ta muhim hisoblanadi:

bu  -  pedagoglar  va  professor-o‘qituvchilar  tarkibining professional  darajasi,

ularning  maxsus  bilimlaridir.

Bu borada ta’lim olish, ma’naviy-ma’rifiy kamolot masalalari va haqiqiy 

qadriyatlarni shakllantirish jarayonlariga faol ko‘mak beradigan muhitni 

yaratish zarur.

Prezidentimizning so’zlaridan xulosa chiqargan holda kelajagi buyuk 

davlat mustaqil  O’zbekistonning  milliy  mafkurasi  bo’lgan  ma’naviyatni 

shakllantirishda,  qaror  toptirishda  ,  xalq  ta’limi  tizimining  rivojlanishi 

eng  asosiy ustivor vazifalardan biridir.

Differensial tenglamalarni yuqori bo’limlardagidek aniq yechimini topish juda 

kamdan kam hollardagina mumkin bo’ladi. Amaliyotda uchraydigan ko’plab 

masalalarga aniq yechish usullarini qo’llashning iloji bo’lmaydi.  Shuning uchun 

bunday differensial tenglamalarni taqribiy usullar yordamida yechishga to’g’ri 

keladi. Insoniyat tarixining ko‘p yillik tarixi ezgu g‘oyalardan va sog‘lom 

mafkuradan mahrum biror bir jamiyatning uzoqqa bora olmasligini ko‘rsatdi. 

Shu bois mustaqillik tufayli mamlakatimiz o‘z oldiga ozod va obod Vatan,

3

---

Prezidentimiz  Shavkat  Mirziyoyevning  « TANQIDIY 

TAHLIL  »  nomli  kitoblarida  ham  keltirilgan  quyidagi 

so’zlardan ham bilib olsak bo’ladi:

Тajribali  pedagog  va  mutaxassislarni jalb  etgan holda, 

o‘quv  reja  va  dasturlarini  tubdan  qayta  ko‘rib  chiqish  zarur. 

Oldimizda  yoshlarga  tarbiya  berish,  psixologiya  va  boshqa 

turli  sohalarda  kadrlarni  tayyorlash  va  qayta  tayyorlash 

bo‘yicha murakkab vazifalar turibdi...

...  Bolalar  va  yoshlarga  maxsus  fanlar,  mamlakatimiz 

va jahon  sivilizatsiyasi  tarixini,  xorijiy  tillarni  va  za- 

monaviy  kompyuter  dasturlarini  chuqur  o‘rgatish  vazifa- 

lari hali sifatli va to‘liq holda yechilgani yo‘q.

Yana bir muammoni hal etish ham o‘ta muhim hisoblanadi: 

bu  -  pedagoglar  va  professor-o‘qituvchilar  tarkibining 

professional  darajasi,  ularning  maxsus  bilimlaridir.

Bu borada ta’lim olish, ma’naviy-ma’rifiy kamolot masa- 

lalari va haqiqiy qadriyatlarni shakllantirish jarayonla- 

riga faol ko‘mak beradigan muhitni yaratish zarur.

Prezidentimizning  so’zlaridan  xulosa  chiqargan  holda 

kelajagi  buyuk  davlat  mustaqil 

O’zbekistonning 

milliy 

mafkurasi  bo’lgan  ma’naviyatni  shakllantirishda,  qaror 

toptirishda  ,  xalq  ta’limi  tizimining  rivojlanishi  eng 

asosiy ustivor vazifalardan biridir.

---

XULOSA

Mustaqillikka erishganimizdan so'ng, O'zbekistonda ta'lim 

sohasida  keng  imkoniyatlar  ochildi,vatanimizning  halqaro 

sahnadagi muvaffaqiyati,obru e'tibori va o'rni milliy o'zligimizni 

anglashda, chizmachilik fanlari yetakchi mavqe kasb etib, har bir 

fuqoroning  mamlakat  taqdiri  uchun  mas'ullik  hissini  yanada 

oshirishga xizmat qiladi.

Matematika  o’sib  kelayotgan  yosh  avlodni 

kamol 

toptirishda  o’quv  fani  sifatida  keng  imkoniyatlarga  ega.  U 

o’quvchi tafakkurini rivojlantirib, ularning  aqlini peshlaydi, uni 

tartibga soladi,  o’quvchilarda maqsadga yo’nalganlik,  mantiqiy 

fikrlash, topqirlik hislatlarini shakllantira boradi.

Shu  bilan  birga  chizmalar  chizishning  mukammal 

texnikasini  egallashi,  algebraik  ifodalar  ustida  amallarni 

qulayroq bajariladigan shaklga keltirish bilan o’quvchilarni didli, 

go’zallikka ehtiyojli qilib tarbiyalab boradi.

Respublikamizning kelajagini barpo qiluvchi yosh avlodga 

xozirgi  zamon  fanining  yangiliklarini,  uning  murakkab 

qirralarini  o’rgatish  bilan  bir  qatorda  o’tmish  merosimizni 

o’rganishga imkoniyat tug’dirish kerak.

Shuning uchun matematika  darslarimiz  ham milliy  g’oya, 

milliy  ong,  mafkura  tushunchalari  bilan  uyg’unlashgan  holda 

olib borilishi lozim.

Uzluksiz ta'lim tizimi  har bir bosqichining o'ziga xos 

xususiyatlarini  hisobga  olgan  holda  ular  uchun  otquv 

adabiyotlarini yaratish zaruriyati kelib chiqdi. Ana shu maqsadda

---

Respublikamizda  «Uzluksiz  ta'lim  tizimi  uchun  o'quv 

adabiyotlarining  yangi  avlodini  yaratish  konsepsiyasi»  ishlab 

chiqildi va hozirgi vaqtda u amalga oshirilmoqda. Konsepsiyada 

foydalanishga qulay bo'lgan, muayyan fanni o'zlashtirish uchun 

zarur  bo'lgan  ma'lumotlar,  ilmiy  ko'rsatkichlar  va  o'lchamlar, 

turli belgilar, qisqa ma'lumotlardan tashkil topgan davlat nashri - 

ma'lumotlar  to'plami  (ma'lumotnomalar)  muhim  ekanligi 

ko'rsatilgan.

Tabiatdagi  ko’plab  jarayonlar  va  muammolar  matematik 

modellashtirish orqali  u  yoki  bu  masala  yechimini  topishga, 

matematik  mulohazalar  ustida  mushoxada  yuritishga,  ba’zi 

tasdiqlarni  isbotlashga  keltiriladi. 

Matematik  mushohada 

yuritish  orqali  o’quvchining  tafakkuri  ortadi,  ilmiy  salohiyati 

yuksaladi.  Ko’plab  natural  parametrli  matematik  ayniyatlar, 

tengliklar,  tasdiqlar,  tenlgama  va  tengsizliklarni  isbotlashda 

matematik 

induksiya 

metodidan 

foydalanish  samarali 

hisoblanadi.  Ushbu  metod  induktiv  o’tish  orqali  natural  sonlar 

to’plami yoki  uning  biror  cheksiz  qism  to’plamida berilgan 

ayniyat,  tenlik  va  tengsizliklarni  isbotlash  orqali  umumiy 

tasdiqning  to’g’riligini  asoslashga  asoslanganligi,  isbotlash 

umumiy  strukturaga  egaligi  bilan  ham  o’quvchiga  tushunarli 

va  qo’llash qulaydir.

Ushbu  kurs  ishida  funksiya  xosilasi,  uning  umumiy 

mazmun  va  mohiyati  haqida  hamda  ushbu  metodning  natural 

parametrga bog’liq  ayrim  funksiyalarning  grafiklariga  tatbiqi 

o’rganildi.  Ushbu  usulni  puxta o’rganish  orqali  biz  talabalar

---

kelgusi  pedagogik  foaliyatimizda  yoshlarga samarali  saboq 

berish,  ulami  matematikaga  bo’lgan  qiziqishlarini  orttirish 

uchun muhim  ahamiyatga  ega deb hisoblayman.

Yuqorida bayon etilgan fikrlardan xulosa shuki,talabalarga 

boshlang'ich  kurslardan  boshlab  matematik  analiz,  algebra  va 

sonlar  nazariyasi  kabi  mutaxassislik  fanlarining  asosi  bo'lgan 

boshlang'ich  mashg'ulotlari  ham  amaliy,  ham  ilmiy-nazariy 

jihatdan yaxshi o'qitilishi shart.

Matematik  analiz  oliy  matematikaning  dastlabki  va 

ayni vaqtda,  asosiy bo‘limi bo‘lib,  barcha oliy  o‘quv yurtlarida 

tegishli  dasturga  qarab  u  yoki  bu  hajmda  o‘qitiladi.  Ilgarilari 

«Cheksiz 

kichik  miqdorlar  hisobi», 

«Differensial 

va 

intégral  hisob»  nomlari  bilan  atalib  kelingan  bu  kurs 

keyingi  paytlarda  deyarli  hamma  yerda  matematik  analiz  deb 

yuritila  boshlandi,  Kursning  bunday  atalishi  uning  mazmuni 

va maqsadini haqiqatan ham to‘la aks  ettiradi va uning vazifasi 

funksiyalarni  analiz  — tahlil  qilish  ekanligini  anglatadi.  Shuni 

alohida  ta’kidlash  lozimki,  analiz  kursi  bayon  etish 

tartibining  qat’iyligi  bilan  xarakterlidir.  Undagi  mavzular 

deyarli hamma vaqt muayyan ketma-ketlikda bulishi kerak. Ana 

shundagina kursning mantiqiy  izchilligi  va yaxlitligi  ko‘rinadi. 

Ammo,  bu  ketma-ketlikni  saqlagan  holda  matematik  analiz 

kursini turlicha qurish ham mumkin.