Ma'lum bir joyda astronomik tadqiqotlar o`tkazish imkoniyatini baqolash

 

Maydanak Balandtog’ Observatoriyasi (MBO) 

 

Maydanak  tog‘i  astroiqlimini  o‘rganish  XX  asrning  60  –  yillari  oxirlaridan 

boshlangan[Tillayev  boshqalar,  2003].  Olib  borilgan  ko‘pyillik  tadqiqotlar 

natijasida  Maydanak  tog‘i  astronomik  obyektlarni  kuzatish  uchun  jahondagi  eng 

noyob punktlardan biri ekanligi aniqlandi. XX asr 90 - yillari o‘rtalarida Maydanak 

tog‘ida  jahondagi  ilg‘or  astronomik  markazlar  bilan  hamkorlikdagi  ilmiy 

dasturlarning  boshlab  yuborilishi  natijasida  astroiqlimning  asosiy  parametri  – 

ε

FWHM

  (katta  teleskop  fokal  tekisligidagi  uzoq  eskpozitsiyada  olingan  va  to‘lqin 

uzunligi  λ  =  500  nm  bo‘lgan  yulduz  tasviri  profilining  maksimal  intensivligi 

satxining  yarmidagi  to‘la  kengligi)  ni  o‘rganish  masalasi  yana  kun  tartibiga 

qo‘yildi.  

---

22 

 

Gap  shundaki,  Maydanak  tog‘ida  bu  parametr  bir  nechta  tadqiqotchilar 

guruxlari  tomonidan  turli  xil  asboblar  va  usullar  yordamida  o‘rganilgan  bo‘lib, 

tungi tasvir sifati va – ε

FWHM

 ning  miqdori bir-biridan keskin farq qilgan. Shuning 

uchun  ham  Maydanakda  tungi  tasvir  sifatini  jahondagi  yetakchi  astronomik 

observatoryalardagi  tasvir  sifatini  baholashda  ishlatilgan  va  jaxon  astronomiya 

hamjamiyati  tomonidan  standart  deb  tan  olingan  uskuna  yordamida  o‘lchash 

zarurati tug‘ildi.  

Maydanak  tog‘ida  1996  yildan  boshlab  Yevropa  Janubiy  observatoryasi 

mutaxasislari  tomonidan  yaratilgan  hamda  Chilidagi  La  Silla  va  Paranal 

observatoryasida  tasvir  sifatini  baholash  uchun  qo‘llangan  asbob  [Sarazin  & 

Roddier,  1990]  -  DIMM  (Differential  Image  Motion  Monitor)  yordamida    tungi 

tasvir sifati εFWHM ni o‘lchash boshlab yuborildi. Ushbu bitiruv malakaviy ishida 

DIMM-uskunasi  yordamida  olingan  ma’lumotlar  va  o‘lchashlar  paytida  olingan 

meteorologik kuzatish ma’lumotlari taxlil qilindi.