Ma'lum bir joyda astronomik tadqiqotlar o`tkazish imkoniyatini baqolash

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

67 

 

Xulosa 

Ushbu  dissertasiya  ishi  bajarilishi  jarayonida  astroiqlimning  eng  asosiy 

parametri  bo’lmish  tungi  ochiq  vaqt  miqdori  haqida  to’liq  tushunchaga  ega 

bo’lindi.  Bu  parametrning  Samarqand  shahridagi  mavsumiy  o`zgarishlari  tatqiq 

qilindi. 

O’zgidromet  tashkilotidan  meteo-ma`lumotlarni  olish  ancha  qiyin,  chunki 

ma`lumotlar  tijorat  mahsuloti  hisoblanadi.  Bu  tashkilotning  bir  yillik 

ma`lumotining  narxi  o`rtacha  bir  millioni  tashkil  qiladi.  Shu  sababli  biz  bu 

jarayonni  engilashtirish  maqsadida  Gismeteo  ma`lumotlarining  qachalik  yaroqli 

ekanligini ko`rib chiqdik va bu ma`lumotlar yoroqli ekan.  

Shunday  qilib,  nazorat  etilmaydigan  texnogen  omillarning  kuchayishi 

natijasida  astronomik    kuzatishlarning  aniqlik  darajasi  pasayib  ketadi.  Juda  uzoq 

davom  etadigan  ba’zi-bir  kuzatuvlar  uzilib  qoladi.  Ko’p  yillik  mehnatlar  zoya 

ketadi.  150  yildan  Quyosh  observatoriyasi  hududida  olim  va  injinerlar  tomonidan 

o’ta  muhim  biodinamik,  geofizik,  geodezik  kuzatishlar  olib  borilmoqda.  Buning 

natijasida  katta  amaliy  ahamiyatga  ega  bo’lgan  bilimlar  majmui  to’plandiki, 

ulardan  insonlar  juda  uzoq  vaqt  foydalanishadi.  Biz  esa  albatta  vatanimiz 

hududidagi  observatoriyalarni  imkon  darajasida  himoyalashimiz,  undan  keng 

maqsadlarda  foydalanishimiz  va  yoshlarimizga  uni  asrab  avaylash  haqaida 

ma’lumotlar  berishimiz  kerak  bo’ladi.  Chunki  observatoriyalar  natijasida  olingan 

natijalar  ertamizni  belgilab  beradi,  uni  yoritishga  zamin  yaratadi.  Shuning  uchun 

ham  bu  masala  hozirgi  kun  dolzarb  masalalaridan  biri  bo’lib  qolmog’i  kerak  deb 

o’ylayman. 

Dissertatsya ishini  o’rganish  natijasida Samarqand observatoriyasidagi 

kuzatish ishlari  bilan tanishib quyidagi xulosaga kelishimiz mumkin.  

- Kuzatishdagi astroiqlimni o’rganish va natijalarini yozib borish   

-  SamDU  qoshidagi  “Grubb  Parsons  ”  teleskopi  miqyosida  olingan  olingan 

kuzatuv ishlarini boshqa observatoriyalardagi olingan natijalar bilan taqqoslash  

---

68 

 

-  Samarqand  observatoriyasini  qo’shni  observatoriya  bo’lgan  Maydanak 

balandtog’  observatoriyasi  astroiqlimi  bilan  taqqoslab  turli  parametrlarini 

o’rganish  

-  SamDU observatoriyasi qilingan ishlar bilan tanishib borish  bilan birgalikda 

uning bugungi kundagi qanaqa osmon jismlar kuzatish kerakligini o`rgandim.  

-  Observatoriya hududida qilingan ishlar va undagi astroiqlimni har yilgi olingan 

ma’lumotlar asosida nazorat qilish bilan birgalikda kuzatishlarda yo’l qo’yilgan 

kamchiliklarni bartaraf qilish va tasvir sifatini yoki kuzatilayotgan osmon 

jismlarini o’rganishda ularni yaxshiroq kuzatish imkoniyatlarini yaratish  

-  Observatoriyada ochiq tunlar va bulutli tunlarni hisobga olib har yillik jadvallar 

tuzish bilan xulosalash mumkin.  

Ushbu ishda olingan k-koeffisientlar endilikda ixtiyoriy yil yoki vaqt oralig`i 

uchun Gismeteodan olingan  ma’lumotlarni haqiqatga  yaqin qiymatlarga  o’tkazish 

imkonini beradi va ular Samarqand va boshqa astronomik punktlar astroiqlimining 

asosiy  parametri  –  ochiq  vaqt  miqdorini  katta  statistik  vazn  bilan  o’lchash 

imkonini yaratadi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

69 

 

Adabiyotlar 

1.

 

I.A.Karimov “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi O’zbekiston sharoitida uni 

bartaraf etishning yo’llari va choralari” Toshkent O’zbekiston 2009yil 

2.

 

I.A.Karimov “Mamlakatimizda demokratik islohatlarni yanada chuqurlashtirish 

va bu fuqorolik jamiyatining rivojlantirish kontsepsiyasi” 12 noyabr 2010yil. 

3.

 

Sattarov, Astrofizika 1-qisim –T; “Ta’lim nashiryoti ” 2009 -284 bet