Maǵliwmatlar bazasi, olardiń TÚrleri tema: Maǵlıwmatlardın informaciyalıq modelleri Reje

Ekspert sistema eki rejimde isleydi:
- bilimlerdi ózlestiriw,
- máselelerdi sheshiw.
Bilimlerdi ózlestiriw rejeminde ekspert sistema menen óz-ara qatnas injener-kognitologtıń járdemindegi ámelge asırıladı. Ekspert mashqalalı tarawdı maǵlıwmatlar hám qaǵıydalardıń kompleksi formasında xarakterleydi.
Maǵlıwmatlar ekspertiza tarawındaǵı ob’ektlerdi, olardıń xarakteristika hám áhmiyetin belgileydi. Qaǵıydalar qaralıp atırǵan mashqalala taraw ushın xarakterli bolǵan maǵlıwmatlardı manipulyaciyalaw usılların belgileydi. Ekspert bilimlerdi ózlestiriw komponentlerinen paydalanıp, mashqalalı tarawdaǵı tapsırmanı óz betinshe sheshiw rejiminde sheshiliwi ushın ekspert sistemasına imkan beretuǵın bilimlerdi kiritedi.
Bilimlerni ózlestiriw rejiminde túsindiriwshi komponent áhmiyetli orındı iyeleydi. Onıń járdeminde ekspert tekseriw basqıshında sistemanıń nátiyjesiz islew sebeplerin saplastıradı, ekspertke maqsetke baǵdarlanǵan halda eskilerin modifikaciyalaw yamasa jańa bilimlerdi kiritiw imkaniyatın beredi.
Ádette túsindiriwshi komponent paydalanıwshınıń informaciyası durıs paydalanılıp atırǵanlıǵın, sonday-aq qaǵıyda yamasa maǵlıwmattıń ne ushın paydalanǵanlıǵı yamasa paydalanılmay atırǵanlıǵın bildiredi.
Barlıq túsindiriwler qaǵıydaǵa qaray shegaralanǵan tábiyǵıy tilde yamasa grafika tilinde islenedi. Bilimlerdi ózlestiriw rejimine dástúriy jantasıwda, programmanı islewde programmist orınlaytuǵın algoritmlew, programmalaw basqıshları say keledi.
Dástúriy jantasıwdan ózgesheligi sonda, bunda programmanı jaratıwdı programmalastırıwdı biletuǵın programmist emes, al ekspert (ekspert sistemajárdeminde) ámelge asıradı.
Konsul’taciya rejiminde ekspert sistema menen óz-ara qatnastı nátiyje yamasa sheshimlerdi alıw usılları qızıqtıratuǵın paydalanıwshı ámelge asıradı.
Dialogli komponentte konsul’taciya rejiminde paydalanıwshınıń tapsırmaları haqqındaǵı maǵlıwmatlar kayta islenedi hám tómendegi háreketlerdi orınlaydı:
- qatnasıwshılardıń wazıypasın támiynleydi hám tapsırmalardıń koordinativ sheshimi processinde olardıń óz-ara háreketlerin shólkemlestiredi,
- paydalanıwshınıń tapsırmaları haqqındaǵı maǵlıwmatların paydalanıwshı ushın ádettegi tilde, sistema ushın ishki tilde kayta shólkemlestiriledi;
- sistemanıń ishki tilinde kórsetilgen xabarlardı paydalanıwshı ushın ádettegi tilde qayta shólkemlestiredi (ádette bul tábiyǵıy til yamasa grafik tilde shegaralanadı).
Maǵlıwmatlar qayta islengennen soń operativ yadqa kelip túsedi. Operativ yadda shıǵarılatuǵın maǵlıwmatlar tiykarında, mashqalalı taraw haqqındaǵı uluwma maǵlıwmat hám bilimler bazasındaǵı qaǵıydalarda qarar qılıwshı (interpretator) tapsırmalardıń sheshimin qáliplestiredi. Tapsırmalardı sheshiw rejimi tekǵana processlerdiń jazılǵan izbe-izligin oroınlaydı, al onı aldınnan qáliplestiriwi menen ekspert sistemasınıń sistemanıń dástúriy programmalarınan ajıralıp turadı. Egerde ekspert sistemasınıń juwabı paydalanıwshıǵa túsinikli bolsa, ol juwaptı qanday alıw talap etiw múmkin.