Maǵliwmatlar bazasi, olardiń TÚrleri tema: Maǵlıwmatlardın informaciyalıq modelleri Reje

Jasalma intellekt
Bilimler bazası sistemasınıń negizinde insannıń intellektiniń islew principleri jatadı. Intellekt (lat. intellectus - aqıllanıw, túsiniw, ańlap jetiw) – bul individtiń aqıl iskerligiń turaqlı strukturası bolıp, bul túsinik psixologiyalıq koncepciyalarda aqıl operaciyaları, mashqalalardı sheshiw stili hám strategiyaları, situacyailarǵa individual jantasıwdıń nátiyjeleri menen teńlestirilgen. Intellekt dep insan tárepinen iyelegen tájiriybelerin esapqa alǵan halda belgili bir wazıypanı (máseleni) sheshiw jolların taba alıw qábileti bolıp tabıladı. Hár túrli situaciyalardan kelip shıqqan halda intellekttiń ózine tán túrleri talap etiledi. Yaǵnıy intellekttiń túrleri oǵada kóp. Mısalı social-turmıslıq intellekt, aqıl intellekti, emocional intellekt h.t.b. Búgingi kúnde informaciyalar teoriyası, esaplaw texnikasınıń rawajlanıwı menen baylanıslı bolǵan «jasalma intellekt» termini keń qollanılmaqta. Jasalma intellekt - bul informatikanıń ayırıqsha tarmaǵı bolıp tabıladı. Jasalma intellekt jaratıw máselesi insaniyattıń aqılın álleqashan-aq iyelep alǵan⁵. Bul tarawǵa tiykar salǵan ilimpazlardıń biri britaniyalı matematik Alan T’yuring bolıp, ol 1937 jılı jasalma intellekttiń dáslepki koncepciyasın islep shıqqan. Biraq soǵan qaramastan tekǵana 1956 jılǵa kelip Dartmutsk kolledjinde jıynalǵan bir qatar ilimpazlar arasında insannıń kognitiv processlerin stimulyaciya qılıwda komp’yuterlerdiń potencial imkaniyatları máseleleri dodalanıw nátiyjesinde jasalma intellektler rásmiy túrde jaratıla basladı. "Jasalma intellekt» termini bolsa birinshilerden bolıp Djon Makkarti tárepinen usınıs etilgen.
Jasalma intellekt komp’yuter menen baylanıslı bolıp, insannıń miyi menen funkciyaların dublikaciya qılıw jolı menen wazıypalardı (máselelerdi) sheshiw processlerin stimullastıradı. Jasalma intellekt programmalı hámde apparatlı támiynattıń hámde insanlarǵa tán bolǵan hám aqıl (pikirlew, sheshimler qabıl etiw, oylaw, máseleler sheshiw, tálim alıw hám maǵlıwmatlar izlew h.t.b.), hám fizikalıq (sensorlı hám motorlı uqıplılıqlar) iskerlikti imitaciyalawdı óz ishine alladı. Demek, jasalma intellekt - bul insannıń intellektual qábiletlerin associyaciyalaytuǵın funkciyalardı orınlaw (analizlew, tálim, bilim alıw, sheshim, dóretiwshilik) múmkinshiligine iye bolǵan komp’yuter programmaların islep shıǵıwǵa qaratılǵan izertlew tarawı bolıp tabıladı.