Maǵliwmatlar bazasi, olardiń TÚrleri tema: Maǵlıwmatlardın informaciyalıq modelleri Reje

MBBS hám onıń dúziwshi bólimleri. Ob’ektlerdi klasslarǵa bóliw degenimizde, barlıq ob’ektler kópliginiń qandayda bir kelisimsiz rásmiy emes belgi (belgileri) boyınsha bólimi kopliklerge ajratıwın túsinemiz. MB nıń kópligin esapqa alıp, onı klasslarǵa ajratıw belgileri hár qıylı. Házirgi kúnde MB nıń tómendegi klassları kóp isletiledi:

1. 
   MB maǵlıwmatlardı súwretlew formasına qarap: video, audio, mul’timedia toparına ajıratıw múmkin.
   
2. 
   Video MB maǵlıwmatlardı kórinisine qarap óz náwbetinde tekstli hám súwretli (grafik) kórinis boladı.
   
3. 
   Tekstli MB maǵlıwmatlardı strukturasına qarap strukturalanǵan, qisman strukturalaǵan hám strukturalanbaǵan MB na bólinedi.
   
4. 
   Strukturalanǵan MB óz náwbetinde maǵlıwmatlardıń modeline qarap: ierarxik, tarmaqlı, relyacion, ob’ektli relyacion, ob’ektge baǵdarlanǵan MB ǵa bólinde. Bunnan basqa strukturalangan MBları strategik hám dinamik sonday-aq, oraylasqan hám bóleklengen MBǵa bólinedi. MBsın paydalanıwshılar sanına qarap: bir hám kóp paydalanıwshıǵa mólsherlengen MBna iye bolamiız hám olar maǵlıwmatlardı saqlanıwına qarap operacion hám analitik bolıdı.
   

Sanap ótilgen toparlardan basqa ekonomikalıq jaqtan tólemli hám tólemsiz MB na bólinedi. Sonday aq, málim etiw dárejesine qarap: kopshilik ushın hám málim etiwi sheklengen MB na bólinedi.

MB nı logikalıq hám fizikalıq súwretlew. Maǵlıwmatlardı súwretlew hám olar arasında qatnas ornatıw 2 túrli boladı:

1. 
   Logikalıq;
   
2. 
   Fizikalıq;
   

Fizikalıq súwretlewde maǵlıwmatlar mashinanıń sırtqı yadında saqlanıwı menen parıqlanadı. Logikalıq súwretlewde bolsa ámeliy programmist yaki paydalanıwshı tárepten maǵlıwmatlardı súwretlew túsiniledi.
Maǵlıwmatlar bazasınıń úsh basqıshlı arxitekturası. Paydalanıwshılar tipi haqqında maǵlıwmatlar tómendegishe: Management Studio paydalanıwshılar ushın maǵlıwmatlar bazasın tayarlawdıń 6 variantı bar.
Maǵlıwmatlar bazaınan paydalanıwda, yaǵnıy olar ústinde hár qıylı jumıslardı orınlawda bir neshe usıllar bar. Bul usıllarǵa baza maǵlıwmatlarınan paydalanıwına múrájáát (dostup) usulları dep ataladı. Tómendegi baza maǵlıwmatlardan paydalanıw usıllarınıń iz-izligi kórip shıǵamız.
1.Izbe-iz múrájáát usılı. Izbe-iz múrájáát usılı MB ketesheler sorawlarınıń orınlanıwı ushın, ketekshedegi hámme jazıwlar qarap shıǵıladı. Máselen, bul usıl járdeminde birinshi jazıwdan aqırǵı jazıwǵa shekem kerekli jazıwlardı berilgen sorawlar boyınsha qarap shıǵıp olardı ajıratıw múmkin. Bul usıldıń onsha effektli emesligi tek onıń tez izlep tabıya waqtınıń yaki esaplaw resurslarınıń artıqsha isletiliwi bolıp tabıladı.
2.Indeksli izbe-iz múrájáát usılı. Indeksli izbe-iz múrájáát usılı MB ketekshesinde berilgen sorawlardıń orınlanıwı ushın jazıw kórsetkishine soraw shártin orınlawshı jazıwdıń birinshisine alıp kelip koyadı. Keyin jazıw kórsetkishi soraw shártin qanaatlandırıwshı keyingi qatarǵa ótedi. Sonday etip soraw shártin qanaatlandırıwshı hámme qatar oqıladı. Demek, indeksli izbe-iz múrájáát usılında keteshekde tek soraw shártin qanaatlandırıwshı jazıwlar oqıladı.
3.Tuwrıdan-tuwrı múrájáát usılı. Indeksli izbe-iz múrájáát usılında keteksheden bir usılında keteksheden bir yaki bir neshe maydanlar toparı boyınsha tuwrıdan tuwrı kerekli jazıwlar alınadı. Indeksli izbe-izlik múrájáát usılı tuwrıdan-tuwrı usılı isletiledi. Jazıw kórsetkishi soraw shártin qanaatlandıratuǵın indekstiń birinshi qatarına qoyıladı hám kerekli shártti qanaatlandırıwshı indeks jazıwlardı oqıp bolǵannan soń izbe-iz múrájáát usılı boyınsha qatar indeksi boyınsha jıljıydı.
Maǵlıwmatlar bazasındaǵı maǵlıwmatlardan paydalanıw huqıqı boyınsha olar lokal kiriw huqıqına iye bolǵan maǵlıwmatlar bazası hám uzaq aralıqtan (tarmaqdan) kiriw huqıqına iye bolǵan maǵlıwmatlar bazasına bólinedi.
Tarmaqtan kiriw huquqına iye bolǵan maǵlıwmatlar bazasın oraylastırılǵan sisteması usıǵan uqsas sistemalardıń túrli arxitekturasın kózde tutadı:

• 
  Fayl-server;
  
• 
  Klient-server.