Malakaviy amaliyot hisobotining munlarijasi kirish bet «Ckarton Textile»

3-jadval

«Ckarton Textile» qo’shma korxonasining iqtisodiy-moliyaviy ko’rsatkichlari taxlili

(2019 yil xolatiga ko’ra)

№	Ko’rsatgichlar.	O’lchov birligi	Reja	Xaqiqiy	Rejani bajarilishi
1	Maxsulotni ishlab chiqarish hajmi	Mlrd.so’m	14,49	15,75	92%
2	Maxsulotni sotishdan tushgan tushum	Mlrd.so’m	14,65	15,75	93%
3	Ishlab chiqarish harajatlari tannarxi	Mlrd.so’m	11,10	11,81	94%
4	Sotishdan olingan sof tushum	Mlrd.so’m	3,15	3,94	80%
5	Sotish harajatlari	Mlrd.so’m	0	0	0
6	Ma’muriy harajatlar	Mlrd.so’m	1,4	1,42	98,4
7	Yalpi foyda	Mlrd.so’m	1,2	1,48	81%
8	Foydadan soliq	Mlrd.so’m	---	---	---
9	Sof foyda	Mlrd.so’m	0.80	0,99	81
10	Realizatsiya rentabeligi	%	98%	94%
11	Sof realizatsiya rentabeligi	%	1,5%	---

2017 yil oxiridagi qoldiq 0,19 Mlrd so’mlik tovar-maxsulotlar. Bu maxsulot 2018 yil boshiga o’tadi. 2018 yil realizatsiya hajmi ko’p bo’lganligi uchun yil oxirida qoldiq qolmadi. 2018 yil oxiridagi qoldiq esa 0,16 ni tashkil etdi.

«Ckarton Textile» qo’shma korxonasining rentabilik ko’rsatkichlari taxlili (4-jadvalda)da yillik xisobot materiallardan foydalanib, sotilgan maxsulot tannarxi, mexnat sarfi va umum ishlab chiqarish sarf –harajatlarining yig’ib har birining rentabelligi taxlili qilingan.
4-jadval

«Ckarton Textile» qo’shma korxonasining rentabellik ko’rsatkichlari taxlili ^*

№	Ko’rsatkichlar__O’lchov_birligi__2017_yil__2018_yil'>Ko’rsatkichlar	O’lchov birligi	2017 yil	2018 yil	2019 yil
1.	Sotishdan olingan sof tushum	mlrd.so’m	2,1	2,6	15,75
2.	Sotilgan maxsulotning ishlab chiqarish tannarxi	mlrd.so’m	1,74	1,82	11,81
3.	Sotilgan maxsulotdan tushgan foyd.	mlrd.so’m	2,1	2,6	15,75
4.	Soliq to’languncha bulgan foyda	mlrd.so’m	0,36	0,36	3,94
5.	Asosiy vositalarning yillik o’rtacha qoldiq qiymati	mlrd.so’m	11,5	11,7	85,5
6.	Aylanma mablag’larning qoldiq qiymati	mlrd.so’m	47,4	53,2	69,2
7.	Sotilgan maxsulotning rentabelligi	%	9,6%	13,8%	11,5%
8.	Sotilgan maxsulotning ishlab chiqarish tannarxiga ko’ra rentabelligi	%	10,5%	15,9%	12,9%
9.	Ishlab chiqarish vositalarinig umumiy rentabelligi	%	15,3%	7,7%	10,6%

^* Manba: «Ckarton Textile» qo’shma korxonasining moliyaviy hisobotlaridan

«Ckarton Textile» qo’shma korxonasida mexnat unumdorligi rejasining bajarilishi rejalashtirilgan ishlab chiqarish hajmini bajarish uchun talab qilinadigan zarur ish vaqt soatlari, ishchi xodimlar soni, xaqiqatda ishlovchilar soniga bo’lib, uning rejalashtirilgan, bajarilgan mexnat unumdorligini aniqlaydi. Buning uchun bizga «Ckarton Textile» qo’shma korxonasi ishchilarining soni, shu jumladan, asosiy ishlab chiqarish xodimlari, yordamchi ishlab chiqarish xodimlari soni, texnik ma’muriy boshqaruv xodimlari sonini aniqlashtirib olamiz. SHu yo’l bilan mexnat unumdorligini aniqlaymiz. SHu bilan birga har bir xodimlarning umumiy sonidan, bir xodimning unumdorligini aniqlashimiz mumkin.

5 -jadval

«Ckarton Textile» qo’shma korxonasida mexnat unumdorligi rejasining bajarilishi

№	Ko’rsatkichlar	O’lchov birligi	2016 yil	2017 yil	2018 yil
1.	Ishlab chiqarish maxsulotlar hajmi	mlrd.so’m	2,1	2,6	15,75
2.	«Ckarton Textile» qo’shma korxonasi xodimlari soni	Kishi	23	25	27
2.1.	SHundan: -Asosiy ishlab chiqarish xodimlari	Kishi	21	23	25
2.2.	-Yordamchi ishlab chiqarish xodimlari	Kishi	0	0	0
2.3.	-injener texnik xodimlar	Kishi	1	1	1
2.4.	Ma’muriy boshqaruv	Kishi	1	1	1
3.	Bitta xodimga to’g’ri keladigan mexnat unumdorligi	mlrd.so’m	0,7	0,52	2.25
4.	Asosiy ishlab chiqarish xodimlariga	mlrd.so’m	1.05	0.65	3.15

Manba: «Ckarton Textile» qo’shma korxonasining moliyaviy hisobotlaridan ⁶

«Ckarton Textile» qo’shma korxonasi moliyaviy koeffitsentlar taxlili 5-jadval –bu moliyaviy mablag’larni faraz qilingan manbalari va kelgusi davrda ulardan foydalanish yo’llari aks etiradigan ko’rsatgichdir. Moliyaviy koeffitsent taxliliga kompaniyalarning pul byudjet balansi va pul mablag’larining harakati to’g’risidagi xisobot kiradi.Bunda byudjetni tashkil qiluvchi asosiy qismlar.Barcha joriy byudjetlar bir-biri bilan chambarchas bog’liqdir. Sotuv hajmini farazi byudjet tuzishda dastlabki qadam bo’ladi. SHundan so’ng tijorat sarflari byudjeti tayyorlanishi mumkin. Ishlab chiqarish byudjeti asosida esa to’g’ri materiallarni harid qilish va ulardan foydalanish byudjeti, mexnat byudjeti va ishlab chiqarish umumiy sarflari byudjeti ishlab chiqiladi. Ko’p xollarda umumiy va meyoriy sarflari rejalari, kapital o’tqizish rejasi boshqaruvning yuqori larajalarida qabul qilinadi. Quyidagi taxlil ko’rsatkichida ham yakuniy moliyaviy natijalar kursatilgan.

6-jadval

«Ckarton Textile» qo’shma korxonasining moliyaviy koeffitsentilari taxlili⁷

№	Ko’rsatkichlar	O’lchov birligi	2017 yil	2018 yil	2019 yil
1.	Aylanma aktivlar –A2	Mln. so’m	1346,6	7481,9	10460,5
2.	Majburiyatlar- P2	Mln. so’m	6414,1	1917,3	3398,1
3.	Muddati uzaytirilgan debitorlik qarzlari –Udk	Mln. so’m	---	---	---
4.	Uzoq muddatli qarzlar va kreditlar –Uqk	Mln. so’m	---	---	---
5.	O’zlik manbalari mablag’lari P1	Mln. so’m	3213,4	3038,0	5950,9
6.	Balans aktivlar yoki passivi yakuni BYa	Mln. so’m	3854,8	5778,7	6193,7
7.	Uzoq muddatli aktivlar A1	Mln. so’m	3616,0	2296,8	3733,2
8.	Xisobot davrida bajarilgan xizmatlarning amaldagi hajmi Q amal	Mln. so’m	0	0	0
9.	Taminlangan vaqt davrida xizmatlar ko’rsatish Q- loyixa	Mln. so’m	3237,9	3561,7	3598,8
10.	To’lovga qobillik yoki qoplash kaiftsenti Rtq=A2-Yda/P2-Uqk	Me’yori 2 dan yuqori	2,1	3,9	3,1
11.	O’zing va qarz mablag’lari nisbat koeffitsienti Rmm=P1/ P2-Uqk	Me’yori 2 dan yuqori	5,0	4,2	3,2
12.	Moliyaviy mustaqilik kaifsenti Rmm=P1/BYa	Me’yori 0,5	0,8	0,4	0,4
13.	O’zining aylanma mablag’lar bilan ta’minlanganlik Kmt= A1- P1/ A2	Me’yori 0,1	0,3	0,4	0,1

^ Manba: Korxonaning moliyaviy hisobotlaridan

hisobotlaridan⁸

Jadvaldan ko’rinib turibdiki oxirgi yillarda ishlab chiqarilgan asosiy maxsulotlar hajmida stabil o’sish tendentsiyasi bor. Xodimlar sonini birmuncha kamaligi yangi texnologiyalarni joriy etishga to’sqinlik qilmoqda. «Ckarton Textile» qo’shma korxonasida ishlab chiqarish bo’yicha ishlab chiqqan rejasiga asosan, korxonaga innovatsion loyixalar jalb qilish orqali 2019-2025 yillarda uning ishlab chiqarish quvvatlarini 10 baravarga oshirish mo’ljalangan.

5. «Ckarton Textile» qo’shma korxonasi iqtisodiy

faoliyatini yaxshilashning amaliy yo’llari
Korxonani ijtimoiy boshqarishda boshqaruvning ijtimoiy-psixologik usullari keng qo’llanilib, ularni bilib qo’llash korxonada ro’y berayotgan ijtimoiy xodisalarni chuqur o’rganish, ishlovchilar qayfiyati-nerv tizimiga ta’sir etuvchi psixologik omillarni bilishni talab etadi. Boshqaruvning ijtimoiy psixologik muammolari hayot, inson hayot tarzi har tomonlama o’zgarish uning madaniy va bilim larajasi ortishi bilan dolzarbligi ortib bormoqda.

Bozor iqtisodiyoti ijtimoiy vazifalar qo’llashni kengaytiradi, chunki hozirgi davrda mehnat samaradorligi faqat ishlab chiqarishning texnika bilan qurollanish larajasiga emas, balki, ishlab chiqarish jamoasi ijtimoiy tarkibi, jamoada kishilar munosabatini boshqarish larajasi, ishlovchilar faolligi larajasiga ham bog’liq. SHuning uchn jamoa ijtimoiy riojlanishi, yuqori unumli mehnat uchun qulay sharoit yaratishga alohida e’tibor berish kerak.

«Korxonalar to’g’risida»gi Qonunda korxona o’z ishchilari va ularning oilalari mehnat va maishiy sharoitini yaxshilashga, ular manfaat va ehtiyojlarini qondirish to’g’risida g’amxo’rlik qilishi zarurligi ta’kidlab o’tilgan. Jamoa ijtimoiy ehtiyojlarini qondirish ehtimoli korxona ishi natijalari, jamoa laromadi bilan belgilanadi. Korxonada ijtimoiy rivojlanish masalalari barcha mehnat jamoasi a’zolari bevosita ishtirokida hal etiladi.

Respublikamiz o’tgan 28 yil davomida inson omiliga, kishilarning turmush larajasini doimo, barqaror o’sib borishiga katta e’tibor qaratib kelgan, shu maqsadda xukumatimiz tomonidan maxsus dasturlar ishlab chiqilib, hayotga tadbiq etilib kelmoqda. Mazkur maqsadli kompleks dasturning izchil amalga oshirilishi, ish haqi miqdorining ko’payib borishi, aholining ish bilan bandlik larajasini o’sishi xalq farovonligining izchil o’sishini ta’minlaydi. Ish haqi, pensiyalar, stipendiyalar va nafaqalarning yildan – yilga o’sib borishi fikrimizning tasdig’i hisoblanadi. Respublikamiz Prezidenti ta’kidlaganlaridek: «Hech kimga sir emaski, hayot larajasi, birinchi navbatda, aholining laromadlari miqdori bilan belgilanadi. O’tgan 2018 yilda bu ko’rsatgich yurtimizda 17,5 foizga o’sdi, eng kam ish haqi 26,5 foizga oshdi. Umuman olgan, 2016 yil bilan taqqoslaganda, real laromad aholi jon boshiga 8,5 barobar ko’paydi. Hisob – kitoblarga ko’ra, o’rtacha ish haqi iste’mol savatchasi bahosidan 4 barobardan ziyod oshdi»⁹.

«Sifat to’garaklari» usuli Yaponiyada keng tarqalgan bo’lib, bu to’garak tomonidan qurilayotgan ob’ektlar va ko’rsatilayotgan xizmatlar sifatini yaxshilash bo’yicha ish olib boruvchi, doimiy faoliyat ko’rsatuvchi gurux shakllida tashkil qilishni tavsiya qilamiz. Gurux a’zoligiga boshqarmaning quruvchi va mutaxassisilari taklif qilinadi. Gurux a’zolariga o’z fikrlarini hech qanday subordinatsiyaga itoat qilmasdan ochiq aytishlarini uqtirishni tavsiya qilamiz. Umuman, guruxda hamjixatlik va erkin muxitni vujudga keltirish maqsadga muvofiqdir.

Gurux bir oyda bir marta yoki qurilayotgan ob’ektlar va ko’rsatilayotgan xizmatlar sifati bo’yicha iste’molchilardan e’tirozlar ko’payib ketganida o’z yig’ilishini o’tkazishi maqsadga muvofiq.

Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, ishchi va boshqa xodimlarni boshqarishga jalb qilish, optimal buyruq va qarorlar ishlab chiqish hamda ularni bajarish samaradorligini oshiradi, bu esa o’z navbatida boshqarish samaradorligiga ijobiy ta’sirini o’tkazadi.

XULOSA
Mamlakatimizda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar, ishlab chiqarishni modernizatsiyalashga, mahsulot va xizmatlarni diversifikatsiyalashga, shu orqali aholimiz farovonligini oshirishga qaratilgan. Respublikamiz Prezidenti SH.M.Mirziyoev ta’kidlaganlaridek: «…iqtisodiy taraqqiyotining eng muhim istiqbollari va ustuvor yo’nalishlarini belgilab olar ekanmiz, biz ichki ehtiyojning o’sishiga alohida e’tibor qaratishimiz kerak bo’ladi».¹⁰

Prezidentimiz SH.M.Mirziyoev keyingi qiladigan ishlarimiz rejasini belgilab berar ekan bizning oldimizga eng muhim vazifa qilib, boshlagan ishlarimizni izchil davom ettirishga – iste’mol talabini kengaytirish maqsadida sotsial sohani rivojlantirish, mehnatga haq to’lashni yanada oshirish, xizmat ko’rsatish sektorini, infratuzilma ob’ektlarini rivojlantirishga, transport va kommunikatsiya loyihalari amalga oshirilishiga alohida e’tibor berishimizni ta’kidlab o’tdilar. Bu esa korxona va tashkilot rahbarlariga innovatsion jarayonlarni boshqarishda ilg’or tajribalarni qo’llash, boshqarish masalalariga ijodiy yondoshish keraklligini qattiq vazifa qilib qo’yadi.

Innovatsion jarayon innovatsion o’zgarishlarni tayyorlash va amalga oshirishdan iborat bo’lib, yagona bir butunni tashkil qiluvchi o’zaro bog’liq pallalardan iboratdir.

Innovatsion boshqaruv g’oyatda murakkabdir. Innovatsion jarayonlarni rivojlanishi qonuniyatlarni tahlil qilish uchun innovatsion menejerlar bo’lgan mutaxassislar zarur, ular yangilik kiritishlarning har xil tashkiliy – iqtisodiy jihatlari bilan shug’ullanadilar.

Innovatsion tashkilot o’z ichiga asosiy jihatni oladi:

• 
  innovatsion faoliyatning yangiliklarni ishlab chiqish, tadbiq etish va ishlab chiqarishni birgalikda amalga oshiruvchi odamlarning birlashmasi bo’lgan sub’ekt;
  
• 
  tashkilotning innovatsion faoliyatdagi kerakli vazifalarni bajarishga qaratilgan jarayonlari va harakatlari majmuasi;
  
• 
  tizimni ichki tartibga solinishi va uning elementlari va tizimchalari o’rtasidagi o’zaro aloqalarni takomillashishini ta’minlovchi tuzilmadir.
  

Tashkiliy shakllar markazlashgan va markazlashmagan tuzilmalarning hamkorligi asosida xo’jalik yuritishning yangi tamoyillari bilan yaqindan bog’langan. Tashkiliy loyihalashtirish, yangi modellar va tuzilmalardan foydalanish menejmentning muhim yo’nalishi bo’ladi.

FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR RO’YXATI

1. 
   O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.-T.: O’zbekiston, 2009. – 40 b.
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasining 2003 yil 11 dekabrdagi “Qo’shma korxona to’g’risida”gi Qonuni. -O’zbekiston Respublikasi qonun xujjatlari to’plami. № 3 - T.: Adolat, 2014. – 7-9 b.
   
3. 
   “Istehmolchilarning huquqlarini himoya qilish to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasining Qonuniga o’zgartirish va qo’shimchalar kiritish haqida. O’zbekiston Respublikasi Qonuni. 2018. - № 71. - 10 aprel . – 1 b.
   
4. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori. Ishlab chiqarish va ijtimoiy infrastrukturani yanada rivojlantirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida. 2009 yil 20 yanvar , PQ-1041-son.
   
5. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. Iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qo’llab-quvvatlash, ularni barqaror ishlashini tahminlash va eksport salohiyatini oshirish chora-tadbirlari dasturi to’g’risida. 2008 yil 28 noyabr, PF-4058-son.
   
6. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoyishi. Iqtisodiy nochor korxonalarni tijorat banklariga sotish to’g’risidagi tartibni tasdiqlash to’g’risida. 2008 yil 19 noyabr, F-4010-son.
   
7. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. Iqtisodiyot real sektori korxonalarining moliyaviy barqarorligini yanada oshirish chora-tadbirlari to’g’risida. 2008 yil 18 noyabr, PF-4053-son.
   
8. 
   Банковский менеджмент: учебник / кол. авторов; под ред. д-ра экон. наук, проф. Лаврушина. – 3 – е иzд., перераб. и доп. – М.: КНОРУС, 2016. – 560 с.
   
9. 
   Менеджмент ХХI века / Под ред. С. Чоудҳари: Пер. с англ. – М.: ИНФРА-М, 2009. – ХИВ, 448 с.
   
10. 
    Менеджмент: учебно-методический комплекс для подготовки магистров; во РАГС, Иzдательский Дом «ИНФРА-М», 2016. – 480 с.
    
11. 
    Основи дипломного проектирования: Учебно-методическое пособие для студентов специалғности «Менеджмент органиzации» / Под ред. д.е.н., проф. Н.А. Платоновой. – М.: Иzдательско – торговая корпорация «Дасҳков и К⁰», 2016. – 272 с.
    
12. 
    Глухов В.В. Менеджмент: Учебник. 3- иzд.- СПб Питер, 2009.- 608 с.
    
13. 
    Эрмаков В.П., Макиев Z.Г. Менеджмент для студентов вузов. – Изд. 5-е. – Ростов н/Д: Феникс, 2008. – 184 с.
    
14. 
    Гончаренко Л.П. Менеджмент инвестиций и инноваций: учебник. – М.: КНОРУС, 2009. – 160 с.
    
15. 
    Кане М.М., и др. Системы, методы и инструменты менеджмента качества: Учебник. – СПб.: Питер, 2009. – 560 с.
    
16. 
    Фархутдинов Р.А. Проиzводственный менеджмент: Учебник. 6- е иzд.- СПб.: Питер, 2008.- 496 с.
    
17. 
    Баринов В.А., Ҳарченко В.Л. Стратегический менеджмент: Учеб. пособие.- М.: ИНФРА-М, 2008.- 285 с.
    
18. 
    “Sanoat iqtisodiyoti” дarslik. T.:TDIU, 2005, 256 bet
    
19. 
    Asilbekov T . Paxta tozalash korxonalarida mexnatni ilmiy texnik jixatdan tashkil etish va normallashtirish. T.: TTESI 2006.-415 b.
    
20. 
    Веселов В.В. Химизация технологических процессов швейного производства. Легпромбытиздат. 2006.-315 б.
    
21. 
    шепелев Н.Н . Технология производства непродольственных товаров. Учебник для ВУЗов. М .: Феникс. 2006.-315 с.
    
22. 
    Yuldasheva SH.M. Sanoat tarmoqlari texnologiyasi. T.: O’zbekiston yozuvchilar uyushmasi 2006.-415 b.
    
23. 
    «Ckarton Textile” qo’shma korxonasining statistik ma’lumotlari
    
24. 
    10. Internet sahifalari
    
25. 
    10.1.www.google.ru.
    
26. 
    10.2.www.reviem.uz
    
27. 
    10.3.www.cer.uz
    
28. 
    10.4. www.lex.uz
    

1^ O’zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.M. Mirziyoevning  Oliy Majlisga Murojaatnomasi. 28.12.2018y. www.turkiston.uz

2^ O’zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.M. Mirziyoevning  Oliy Majlisga Murojaatnomasi. 28.12.2018y. www.turkiston.uz

3^ М.Мескон, М.Альберт, Ф.Хеидоури «Основы менеджмента» Москва «Дело» 2003г. 425 бет.

4^ М.Мескон, М.Альберт, Ф.Хеидоури «Основы менеджмента» Москва «Дело» 2003г. 434 бет.

5^ Манба: Корхонанинг молиявий ҳисоботларидан

6

7^ Манба: Корхонанинг молиявий ҳисоботларидан

8

9^ O’zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.M. Mirziyoevning  Oliy Majlisga Murojaatnomasi. 28.12.2018y. www.turkiston.uz

10^ O’zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.M. Mirziyoevning  Oliy Majlisga Murojaatnomasi. 28.12.2018y. www.turkiston.uz