|
Qishloq xo’jalik ishlari
. Iyunь oyida kunning jaziramasi va havoning quruq
bo’lishi ko’pincha bir yillik o’simliklarning gullash davrini qisqartiradi. Biroq o’z
vaqtida sug’orib turilsa va oziqlantirilsa, gullash davri birmuncha uzayadi. SHuning
uchun gullarni (ertalab va kechki soatlarda) har kuni sug’orib turish kerak.
Iyunь oyida va undan keyinroq bog’larda olma daraxtlarini zararlantiradigan
qurt kapalaklar paydo bo’ladi. Olmaning ichi kapalak qurti uchun ishonchli uy,
zahiradagi ozuqa manbai bo’lib ham hisoblanadi. Qurtlagan olma yerga to’kiladi,
uning ichida qurtchalar o’rmalab chiqadi. Daraxt tanasi orqali o’rmalab chiqib, yangi
pishgan olmani topib, uning po’stlog’ini kemirib, ichiga joylashadi va o’sha yerda
yashay boshlaydi. SHuning uchun to’kilgan olmalarni tezda terib olish kerak, aks
holda qurt yana daraxt ustiga o’rmalab chiqib yangi olmalarni zararlay boshlaydi.
Iyunь oyining oxiri va iyul oyining boshlarida kapalaklarning ikkinchi avlodi
paydo bo’ladi, ular uzum urug’lari bilan ovqatlanadilar.
CHiqqan qurt mevalarning ustida ochiq holda, mevaning bir yerini chuqurcha
77
qilib olib yashayveradi. Keyinchalik mevaning yumshoq joyini yeb o’sha joyda
yashaydi. Yosh qurtlar bir mevadan ikkinchisiga tez-tez o’tib turadilar va o’z
uychalari atrofmi yupqa iplar bilan o’raydilar. Qattiq zararlangan mevalar to’kiladi.
Uzumlarning xomtok qilinishi ana shu zararkunandalarni yo’qotish imkonini beradi.
Iyunь oyidan oktyabrь oyigacha tut qurtlarini qirib tashlashga kirishish kerak.
Buning uchun tut daraxtlarining tevarak-atroflarini qazib, yumshatish lozim.
Iyunь oyida bog’larda ertangi olma, shaftoli, olcha, gilos va o’riklarni yig’ish ishlari
boshlanadi. Polizlarda ertangi pomidor, garmdori va baqlajonlarni yig’ishtirish
boshlanadi. Bolalar bunday ishlarda qatnashadilar.
Yozda havo issiq bo’lgan taqdirda kechki payt daraxtlarga, ko’kat devorlarga suv
sepiladi. SHuningdek, daraxt tanalari yonlaridan o’sib chiqqan mayda shox-shabbalar
qirqib tashlanadi, ko’kat devorlar kesib, tekislanadi. Bog’lar va polizlarda hosilni
yig’ib-terib olish ishlari boshlanadi.
Avgust oyi — sabzavot va mevalarning g’arq pishgan oyidir. Bu oyda, uzum,
shaftoli, olxo’ri, olma va boshqa mevalar ko’plab pishib yetiladi. Polizlarda esa
qovun-tarvuzlar mo’l-ko’l bo’lib yetiladi, dalalarda pomidor, baqlajon va bulg’or
qalampiri pishadi. Avgust oyida paxta terimi va boshqa yig’im-terim ishlari
boshlanadi.
Dalalarda g’o’zalar, bedalar, kechki makkajo’xori va qish uchun
tayyorlanadigan kartoshka hamda boshqa sabzavotlarni parvarish qilish ishlari davom
etadi.
Avgust oyida gulzorlarda gullarning urug’larini yig’ish ishlari boshlanadi. Bu
ishda bolalar ham qatnashadilar. Yaxshi rivojlangan, sog’lom o’simliklarning
urug’lari yig’ib olinadi. Urug’lik uchun hamisha dastlab ochilgan gullarning urug’lari
olib qo’yiladi. Ularni kesib qo’ymaslik maqsadida ilgariroq birorta aniq lenta bilan
ajratib belgilab qo’yiladi. Bunday gullarni yorliqlar bilan ham belgilabqo’yadilar. Bu
yorliqlarga o’simlikning nomi, navi, rangi yozib qo’yiladi.
O’simlik to’la pishib yetilgandan keyingina, uning urug’i yig’ib olinadi.
Dekorativ o’simliklarning sarg’aya boshlashi yoki qo’ng’ir tusga kirishi mevasining
pishganligidan dalolat beradi. Gullarning yaxshi urug’laridan bebahra bo’lmaslik
uchun ularning pishib yetilishini diqqat bilan kuzatib borish kerak, chunki ular pishib
yetilgach, yerga to’kilishi va shamol bilan uchib ketishi mumkin.
Ayniqsa kapalakgulni, xinani, xushbo’y no’xat, kartoshkagul, gladiolus, floks
singari gullarni kuzatib borish kerak. Ushbu o’simliklarning yetilgan urug’lari har
tomonga sochilib ketadi. Ko’pgina gullarning urug’lari uchuvchan bo’ladi.
Gullarning urug’lari quyoshli kunlarda, tonggi shudring qurigachgina
yig’ishtirib olinadi. Agar yig’ilgan urug’lar nam bo’lsa, ularni quritish kerak.
Ko’k mevalar va urug’larni turlari va navlariga qarab dokadan tikilgan xaltachalarga
solinadi. Urug’lar solingan xaltachalar ustiga urug’ning navi, yig’ib olingan yili
ko’rsatilgan yorliqlar yopishtirilgan bo’ladi. Xaltachalar ichiga urug’larni zichlab
joylashtirish yaramaydi, chunki havo harorati ko’tarilgan taqdirda urug’lar buzilishi
va namligini yo’qotishi mumkin.
Urug’lar solingan xaltachalar kanop bilan bog’lanadi va quruq, shamol yaxshi
kiradigan binoga osib qo’yiladi.
78
Avgust va sentyabr oylarida vaqti-vaqti bilan o’simliklarni sug’orib turiladi.
Ko’pincha bunday ishlarga katta yoshdagi bolalar ham jalb qilinadi. Qishloq xo’jalik
zararkunandalariga va ko’k o’simliklarning kasalliklariga qarshi kurash ishlari olib
boriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
