Malakalarini tekshirish uchun nazorat ishlari


Yozma hisoblash algoritmini o‘rgatish



Download 397,64 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/15
Sana08.08.2021
Hajmi397,64 Kb.
#142146
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15
Bog'liq
4-MARUZA (1)

2.Yozma hisoblash algoritmini o‘rgatish

1.Hisoblashlar  yozma  bajariladi.  yozma  hisoblashlarda 

yechimini yozish ustun qilib bajariladi. 

Masalan:                             276 

                                         +432 



                                           708 

2. Hisoblashlar quyi xona birliklaridan boshlanadi (yozma 

bo‘lish bundan mustasno). 

                                            719 

                                         -  315 

                                            434 

 

3. Oraliq natijalar darhol yoziladi. 



4.Hisoblashlar  o‘rnatilgan  qoidalar  bo‘yicha,  shu  bilan 

birga bitta yagona usul bilan bajariladi.Masalan: 

 

 

 



   346 

                                           *    14 

 

 

 



    1384 

                                         + 346 

 

 

 



    4844 

1000  ichida  va  ko‘p  xonali  sonlar  ustida  amallar 

hisoblashlarning yozma usullaridan foydalanib bajariladi. 

Masalan: 

 

                               3912 | 4 



                             - 36      978 

                                 31 

                                -28 

                                   32 

                                 - 32 

                                     0 

Ba’zi        misollarni      og‘zaki        ham,        yozma        ham   

yechish        mumkin.    Bu        hollarda    o‘quvchilar  




yechimlarini    taqqoslab  ,    arifmetik    amallarning  

mazmunini  va      sonlar    ustida    bajarilayotgan    amallar  

mazmunini    yaxshi    tushinib    oladilar.    O‘qitish  

protsessida   har  xil   metodlar ,   usullar  va  vositalardan  

foydalanib,  ko‘p  sonda  mashq  qildirish  harakteridagi  

mashqlarni  bajarish  bilan  arifmetik  amallarning  jadval   

hollarini  o‘zlashtirishini   avtomatizimda  (yod  olishga)  

yetkazish    kerak.      Arifmetik    amallarning      jadval  

hollarini    yetarlicha    puxta    o‘zlashtirmaslik    yozma  

hisoblash    usullarini    o‘zlashtirishda      pand    berib  

qo‘yishi    mumkin,    bu    hisoblashlar    ham    III    sinfda  

(o‘quvchilar    zarur    bo‘lib    qolganda    bajarilayotgan  

amallarni  tushintirib  bera  oladigan  bo‘lganlaridagina )   

avtomatizimgacha    yetkazilishi    kerak    (dasturning  

“o‘quvchilarning    bilim    va    malakalariga    talablar”  

bo‘limiga  qarang ). 

 

Qo‘shish  va  ayirishni  o‘rganishga  doir  tayyorgarlik 



ishi  nomerlanishni  o‘rganishda  birinchi  darslaridanoq 

boshlanadi.  Bunda  yuqorida  aytib  o‘tilganidek,  natural 

ketma-ketlikdagi  sonlarning  hosil  bo‘lish  hollari  (a+1) 

bilan  bir  qatorda  qo‘shish  va  ayirishning  boshqa  hollari 

ham  qaraladi.  Bu  amallarning  natijalarini  topishda 

to‘plamlar ustida ko‘p marta amallar bajarib, shuningdek 

masalalar yechishda o‘quvchilar to‘plamlarni birlashtirish 

amallari  qo‘shish  amaliga,  ularning  qismini  ajratish  esa 

ayirish  amaliga  mos  kelishini  aniqlaydilar.  Bundan 

tashqari o‘quvchilarning e’tiborini qo‘shganda oldingidan 




ko‘payishiga  ayirganda  esa  kamayishiga  e’tiborni 

qaratmog‘i zarur. 

 

O‘quvchilar nomerlashni o‘rganishning oxiriga borib 



birinchi  o‘nlikdagi  istalgan  songa  birni  qo‘shishi  yoki 

ayirish  bilan  hosil  qilish  usulini  mustahkam  o‘rganib 

borishlari  va  bu  usuldan  foydalanib  (birin-ketin)  sanash 

bilan  emas,  birni  qo‘shish  va  ayirish  bilan  bemalol 

bajarishlari  lozim.  Bolalar  sekin-asta  o‘z  kuzatishlarini 

umumlashtiradilar va quyidagicha xulosaga keladilar: 

 

Songa 1 ni qo‘shish-bu undan keyingi keluvchi sonni 



aytish  demakdir.  Sondan  1  ni  ayirish  undan  oldingi 

keluvchi sonni aytish demakdir. Alohida ajratilgan darsga 

o‘rganilgan  barcha  a+1  hollar  sistemalashtiriladi. 

O‘qituvchi  rahbarligida  bolalar  “1  ni  qo‘shish”  va  “1  ni 

ayirish” jadvallarini tuzadilar va ularni yod oladilar. 

 

Bir  tomondan,  hisoblash  usullarining  o‘xshashligini, 



ikkinchi  tomondan  qo‘shish  va  ayirish  amallarining 

qarama-qarshi  Harakterini  ta’kidlash  uchun        “2  ni 

qo‘shish” va “2 ni ayirish” xuddi shuningdek keyinroq “3 

ni qo‘shish” va “3 ni qo‘shish” va “3 ni ayirish” hamda “4 

ni  qo‘shish”  va  “4  ni  ayirish”  hollari  bir-biri  bilan 

taqqoslanib bir vaqtda o‘rganiladi. 

 

Hisoblash  malakalari  ustida  ish  quyidagi  reja 



bo‘yicha olib boriladi: 

1) 


qo‘shish va ayirish usullari bilan tanishish

2) 


bu  usullarni  qo‘llashga  va  hisoblash  malakalarini 

egallashga doir mashqlar. 




3) 

jadvallar  tuzish  va  ularni  yod  olish,  hisoblash 

malakalarini  egallash                “2  ni  qo‘shish  va  ayirish”ni 

o‘rganish.  Bularni  o‘tish  usuli  bilan  tanishtirish 

metodikasini qarab chiqaylik. 

Tayyorgarlik  davrida  (  mavzuni  o‘rganishga  1-2  dars 

qolganda)  bolalarning  6+1+1,  9-1-1  ko‘rinishidagi  ikki 

amalli  misollarni  yechishga  o‘rgatish  tavsiya  etiladi, 

bunda  bolalarda  1  ni  qo‘shish  va  ayirish  malakalari 

mustahkamlanadi  va  quyidagicha  kuzatishlar  paydo 

bo‘ladi: 

 

Agar  1  ni  va  1  ni  qo‘shsak    (ayirsak),  u  holda  bor 



yo‘g‘i  2 ni qo‘shgan (ayirgan)  bo‘lamiz. Dastlab bunday 

masalalarni  yechishni  predmetlar  ustida  amallar  bajarish 

orqali  namoyon  qilinadi.  Masalan,  “4  ta  ko‘k  kvadrat 

qo‘ying, 1 ta sariq kvadratni va 1 ta qizil kvadratni surib 

qo‘ying.  Nechta  kvadrat  hosil  bo‘ladiq  4+1+1,  bunday 

misolni  qanday  yechishimizni  tushuntiring  (4  ga  1  ni 

qo‘shamiz,  5  hosil  bo‘ladi,  5  ga  1  ni  qo‘shamiz  6  hosil 

bo‘ladi”) 7-1-1  

misol  ham  xuddi  shunday  yechiladi.  Hisoblashlarning 

yangi usullarini o‘rganishga bag‘ishlanadigan darsda ham 

dastlab  bir  nechta  tayyorgarlik  mashqlari  bajariladi, 

bolalar  misollarni  (8+1+1,  9-1-1  va  h.k.)  ularning  har 

birini  tushuntirib  yechadilar.  O‘qituvchi  savol  beradi. 

“agar  1  ni  yana  1  ni  qo‘shgan  bo‘lsak,  hammasi  bo‘lib 

qancha qo‘shdik (agar) 1 ni va yana 1 ni ayirgan bo‘lsak, 

hammasi bo‘lib nechani ayirdik?)” 




 

Navbatdagi  uchinchi  davrda  “5,6,7,8,9  ni  qo‘shish” 

hollari  uchu  qo‘shish  usullari  o‘rganiladi.  Bu  misollarda 

10  ichida  qo‘shishda  ikkinchi  qo‘shiluvchi  birinchi 

qo‘shiluvchidan  katta  (1+9,  2+7,  3+5,  4+6…).  Agar 

hisoblashlarda  qo‘shiluvchilarning  o‘rni  almashtirilsa,  u 

hollarda  barchasi  ilgari  o‘rganilgan  a+1,  a+2,  a+3,  a+4 

ko‘rinishdagi hollarga keladi. 

Ba’zi  misollarni  og‘zaki  ham,  yozma  ham  yechish 

mumkin.  Bu  hollarda  o‘quvchilar  yechimlarni  taqqoslab 

arifmetik  amallarning  mazmunini  va  sonlar  ustida 

bajarilayotgan  amallar  mazmunini  yaxshi  tushunib 

oladilar. 


Download 397,64 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish