Мактабнинг ички тартиб қоидалари I. Умумий қоидалари

Изоҳ: 2012 йилда ВМнинг 175-қарори ва ХТВнинг 195-буйруғи билан тасдиқланган “Оила, маҳалла, таълим муассасалари ҳамкорлиги Концепцияси”

VII. ИЧКИ ИШЛАР ХОДИМИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ

Мактабда вояга етмаганларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш ва тиклаш.

Вояга етмаганлар ўртасида назоратсизлик, қаровсизлик, ҳуқуқбузарликлар ва бошқа ғайриижтимоий хатти-ҳаракатларга имкон туғдирувчи сабаблар ва шароитларни аниқлаш ҳамда бартараф этиш.
Мактабдаги вояга етмаганларни тарбиялаш, ўқитиш, таъминлаш шароитлари, шунингдек муомала қилиш юзасидан назоратни ташкил этиш.
Мактаб ва маҳалла фуқаролар йиғини билан биргаликда вояга етмаганлар ўртасида назоратсизлик ва ҳуқуқбузарликлар профилактикаси, уларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш.
Мактаб ҳудудидаги вояга етмаганлар ўртасида назоратсизлик ва ҳуқуқбузарликларнинг профилактикаси, уларнинг келтириб чиқарувчи сабаблари ва шароитларини бартараф этиш, болаларни ишга жойлаштириш, шунингдек уларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш.
Мактаб билан биргаликда давлат ва жамоат ёрдамига муҳтож бўлган вояга етмаганларни аниқлайди ва ҳисобга олади ҳамда улар билан профлактика ишларини олиб боради.
Вояга етмаганлар, педагогик жамоалар ва жамоатчилик ўртасида ҳуқуқий тарғиботни амалга оширади.
Вояга етмаганларнинг, уларнинг ота-онаси ёки ота-онасининг ўрнини босувчи шахсларнинг, шунингдек вояга етмаганларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатлари бузилиши билан боғлиқ бошқа шахсларнинг шикоятлари ва аризаларини кўриб чиқиб боради.
Турли диний оқимларга кираётган Вояга етмаганлар билан алоҳида ишларни олиб боради.
Мунтазам равишда маҳалла фуқаролар йиғини билан бирга ўқувчилар давоматини ўрганади ва давомат пасайишини олдини олади.
Изоҳ: Вояга етмагарлар ишлари бўйича комиссиясиянинг вазифалари

VIII. ИШ ВАҚТИ ВА ДАМ ОЛИШ ВАҚТИ

Ходим учун иш вақтининг меъёр муддати хафтасига 40 соатдан ортиқ бўлиши мумкин эмас.

Иш вақтида таъқиқланади:
ходимларни асосий ишларидан чалғитиш, дарс-машғулоти ўтаётган вақтда уларни жамоат ишларини бажариш учун чақириш ёки озод этиш;
жамоат ишлари бўйича мажлис ва кенгашлар ўтказиш.
Айрим тоифадаги ходимлар учун уларнинг ёши, соғлиғи холати, меҳнатнинг шартлари, меҳнат вазифаларининг ўзига хос хусусиятлари ва ўзга холатларни инобатга олиб, меҳнат тўғрисидаги қонунлар ва бошқа норматив хужжатлар, шунингдек меҳнат шартномаси шартларига биноан меҳнатга хақ тўланадиган хақни камайтирмасдан, иш вақтининг қисқартирилган муддати белгиланади.
Мактабда иш берувчилар ўзларининг ходимларини ишга келиб-кетишларини табель орқали ҳисобга олиб боришларини ташкил қилишлари шарт.
Байрам кунлари арафасида барча ходимларнинг кундалик иш вақти давомийлиги бир соатдан кам бўлмаган вақтга қисқартирилади.
Қуйидагикунлар байрам (ишламайдиган) кунларидир.
1-январ - Янги йил
8март – Халқаро Хотин-қизларкуни
21 март - Наврузбайрами
9май - Хотиравақадрлашкуни
1 сентябр - Мустакилликкуни
1 октябр - Ўқитувчивамураббийларкуни
8 декабр – Конституция қабул қилинган куни
Рўза хайит (Ийд ал-Фитр) динийбайраминингбиринчикуни:
Қурбонхайит (Ийд ал-Адха) динийбайраминингбиринчикуни.
Йиллик таътилларни бериш навбати календарь йил бошлангунга қадар иш берувчи томонидан касаба уюшмаси қўмитаси ёки ходимларнинг бошка вакиллик органи билан келишиб тасдиқланган жадвалга мувофиқ белгиланади.
Мактаб ходимлари қуйидаги ижтимоий таътиллар хуқуқидан фойдаланадилар:
• хомиладорликва туғиштаътиллари;
• болаларнипарваришлаштаътиллари;
•ўкишбиланбоғлик таътиллар;
• ижодийтаътилларходимнингаризасигабиноанунгаишхақи сақланмаганхолдатаътилберилишимумкин, унингмуддати ходим биланишберувчиўртасидагикелишувгабиноанбелгиланади.
Йилликасосийтаътилбиринчиишйилиучунолтиойишланганданкейинбелгиланади. Ишйилимеҳнатшартномасигабиноанишбошланганкунданэътиборанхисобланади.
Ходимнинг хоҳишига кўраунингёзмааризасиасосидатаътилниқисмларга бўлишга йўл қўйилади. Бунда таътилнингбирқисмиўн иккиишкуниданкам бўлмаслигилозим.
Таътилларданчақириболишга фақатходимнингрозилигибилан йўл қўйилади. Бунда таътилнингфойдаланилмайқолганқисмиходимгамазкуришйилидавомидабошкавақтдаберилишимумкин.
Ходим таътилданфойдаланишга тўсқинликқилувчисабаблар тўғрисидаишберувчинихабардорқилишишарт.
Ходимларгаишдаврида, уларнинг хоҳишига кўрайилликтаътилнингбелгиланганэнгозмуддатидан (15 ишкунидан) ортиқчақисмиучунпулликкомпенсация тўланишимумкин.
Меҳнатшартномасиунингмуддатитугашимуносабатибиланбекорқилингандакейинчаликмеҳнатгаоидмуносабатларнибекорқилишшартибилан, гарчи хақиқатдаишланганвақтхамдатаътилвақтинингумумиййииғиндисимеҳнатшартномасимуддатичегарасиданчиқибкетса хам, таътилберилишимумкин. Бухолдамеҳнатшартномасинингамалқилишитаътилтугагунгақадарузайтирилади.
Ходимлармеҳнаттаътилинавбатикасабауюшмасибиланкелишилганхолдаишнингмеъёридаборишиваходимлар дам олишлариучунқулайшароит бўлишиниҳисобгаолиббелгиланади. Таътилларжадвалихарбир календарь йилигажориййилнинг 5 январигақадартузиладивабарчаходимлариэътиборигаетказилади.

X. МЕҲНАТ УЧУН РАҒБАТЛАНТИРИШ

Меҳнат мажбуриятини намунали бажарганлиги, меҳнат унумдорлиги, давомли ва нуқсонсиз меҳнати, меҳнатда эришган муваффақиятлари ва ташаббускорлиги учун қуйидагилар билан рағбатлантирилади:

ташаккурномаэълонқилиш;
пул биланмукофотлаш;
қимматбаҳо совғалар билан такдирлаш;
фахрий ёрлик билан такдирлаш.
Юқорида қайд этилган рағбатлантиришлар касаба уюшмаларининг фикрларини хисобга олган холда маъмурият томонидан амалга оширилади.
Рағбатлантириш кенгаш қарори, буйруқ билан бутун жамоа эътиборига етказилиб, жорий этилган тартибга мувофиқ хизматчининг меҳнат дафтарчасига ёзилади.
Ходимлар меҳнат сохасида давлат ва жамият олдидаги алохида хизматлари учун вазирлик ва давлат мукофотларгача тақдим этилиши мумкин.

X. МЕҲНАТ ИНТИЗОМИНИ ТАЪМИНЛАШ ВА ЖАВОБГАРЛИК

Интизомий жазолар ишга қабул қилиш хуқуқи берилган шахслар томонидан қўлланилади. Интизомий жазо қўлланишидан аввал ходимдан ёзма равишда тушунтириш хати талаб қилиниши лозим. Ходимнинг тушунтириш хати ёзма равишда талаб қилиниши лозим. Ходимнинг тушунтириш хати беришдан бош тортиши унинг илгари содир қилган ножуя хатти-харакати учун жазо қўллашга тўсиқ бўла олмайди. Интизомий жазони қўлланишда содир этилган ножўя хатти-харакатнинг қай даражада оғир эканлиги, шу хатти-харакат содир этилган вазият, ходимнинг олдинги иши ва хулқ-атвори хисобга олинади.

Интизомий жазонинг амал қилиш муддати жазо қўлланилган кундан бошлаб бир йилдан ошиб кетиши мумкин эмас. Агар ходим шу муддатичидаянаинтизомийжазогатортилмаса, у интизомийжазоолмагандебхисобланади.
29. Интизомийжазонингамалқилишмуддати (бирйил) мобайнида (хайфсан, ўртачаойликиш хақинингўттизфоизидан, элликфоизиданортиқ бўлмаган миқдорда жарима қўлланилган) ходимганисбатанрағбатлантиришчоралари (меҳнат хақи тизимиданазардатутилмаган тўловлар) қўлланилмайди (яъни, иқтисодийимкониятларнихисобгаолганхолда тўланадиган байрам кунларигавабошка тўловлар).
30. Ходимгамеҳнатинтизоминибузганлигиучунишберувчиқуйидагиинтизомийжазочоралариниқўллашгахақлидир:
(Ўз.Р.М.К.-181 модда)
а) хайфсан
б) ўртачаойликишхакининг 30 фоизиданортиқ бўлмаган
миқдордажарима
в) ўртачаойликишхақининг 50 фоизиданортиқ бўлмаган
миқдордажарима
Жарималар, ЎзбекистонРеспубликасиМеҳнатКодексининг 164- моддаситалабларигаасосан, меҳнатхақиданушлабқолинади;
31. Ходимнингўз меҳнатвазифаларинибир марта кўпол равишдабузганлигигақуйидагиларкиради:
узрлисабабларсизишгакелмаслик, шу жумладан, ишдабирсоатданортик бўлмаганлиги;
ишгамаст холда, наркотик ёкитоксиксархушликхолатидакелганиучун;
ишжойидаўғриликқилганиучун;
моддийбойликларнилозимдаражадасақламаганлигиучунюзагакелганкамомад. Моддийбойликларниўзлаштирганлик;
ходим томониданунгатопширилганмулкдан шахсийманфаатлардафойдаланганлигиучун;
иш тақсимотибуйичаюклатилганвазифалардайулқўйилганкамчиликларучун;
тарбиявийвазифаларнибажарувчи ходим томониданушбуишнидавомэттиришгатўғрикелмайдиганхатти-харакатларучун;
ўқув-тарбияфаолиятиниташкилэтишназоратиниамалгаоширишда йўл қўйлганкамчиликлариучун;
хужжатларниқалбакилаштирганлигиучун;
юкори турган ташкилотларнинг (органлар) берган курсатма (буйруқ, фармойиш) ларини бажаришдан бош тортганлиги учун.
32. Хар бир ножуя хатти-харакат учун фақат битта интизомий жазо қўлланилиши мумкин. Интизомий жазо бевосита ножуя иш аникланганда, у аниқланган кундан бошлаб кўпи билан бир ой ичида қўлланилади.
Зарарни ундириши хақидаги аризани иш берувчига жабрланувчи ходим, вафот этган тақдирда эса, зарар тўловини олишга хақли бўлган манфаатдор шахсларга беради.
Иш берувчининг ходимга зарарни тўлаш хакидаги буйруғининг нусхаси ёки рад этиш хакидаги далил-асосли ёзма жавоби у қабул килинган кундан бошлаб уч кунлик муддат ичида ходим ёки манфаатдор шахсларга топширилади.
Тўлиқ моддий жавобгарлик тўғрисидаги шартномани иш берувчи ўн саккиз ёшга тўлган, пул ёки моддий бойликлар билан ишлайдиган ходимлар билан тузишга хақли.

XI. МЕҲНАТ ШАРТНОМАСИ ТАРАФЛАРИНИНГ НИЗОЛАРИНИ ХАЛ ҚИЛИШ

33. Ҳар бир ходим қонунчиликда, мактабнинг локал хужжатлари ва меҳнат шартномасида кўрсатилиб ўтилган меҳнат хуқуқларини химоя қилиш, шу жумладан суд оркали, шунингдек малакали ҳуқуқий ёрдам олиш ҳуқуқига эга.

Ўз ҳуқуқлари поймол қилинди, деб ҳисобланган ходим мустақил равишда ёки касаба уюшмаси иштирокида иш берувчига оғзаки ёки ёзма равишда мурожаат қилиш хукукига эга.
Мурожаат (ариза) кўриб чикилиб текширилганлигидан сўнг, ходимга ёзма жавоб юборилади. Меҳнат шароитларини ўзгартириш тўғрисидаги мурожаатга жавоб, башарти ушбу ўзгартиришлар қонунчиликда кўрсатилиб ўтилган бўлса, ходимга 3 кундан кўп бўлмаган муддатда жавоб юборилиши лозим.