Maktabgacha yoshdagi

 qurish-yasash mashg‘ulot-
lari 
ularning kuzatuvchanligi va tafakkurining rivojlanishida alo-
hida ahamiyatga egadir. Qurish-yasash o‘yinlari hamisha ma’lum 
maqsadga qaratilgan o‘yinlar bo‘lib, bolalardan murakkab o‘quv, 
malaka va bilimlarni talab qiladi. Qurish-yasash o‘yinlarida bola-
lar turli narsalarning detallari (ya’ni ayrim qismlari) faqat tash-
qi tomondangina emas, balki ichki tomondan ham o‘zaro uzviy 
bog‘liqligini bilib oladilar.
Odatda biron narsani qurish-yasashga kirishishdan, ya’ni kons-
truksiyalashdan oldin uni sinchiklab qarab chiqiladi va diqqat bi-
lan idrok qilinadi. Undan so‘ng kerakli qismlarni to‘plab ishga 

---

313
kirishadilar. Qurish-yasash o‘yini rasm chizish yoki applikatsi-
yaga nisbatan bolalardan butunlay boshqa malaka va o‘quvlarni 
talab qiladi. Shuning uchun qurish-yasash ishlari bilan bolalar 
juda qiziqsalar ham ilk yoshdagi bolalar bu ishning uddasidan 
chiqa olmaydilar. Ularga ayrim malakalar, epchillik, tajriba ye-
tishmaydi. Bu yoshdagi bolalar yog‘och va taxtachalarni ustma-
ust qo‘yib, ko‘prikka o‘xshagan narsalar yasashdan nariga o‘ta ol-
maydilar. Kattaroq yoshdagi bolalar esa rasmga (andazaga) qarab 
turli narsalar yasashni uddasidan chiqa oladilar. Odatda qurish-
yasash faoliyatining quyidagi turlari farqlanadi: 
Qurish-yasash ishlari.
a) andazaga qarab qurish-yasash; 
b) ma’lum shartlar yoki ko‘rsatmalar asosida qurish-yasash; 
d) tasavvurlar asosida qurish-yasash.
Qurish-yasash ishlari bilan bolalar yolg‘iz o‘zlari va jamoa bo‘lib 
shug‘ullanishlari mumkin. Har ikki holda ham qurish-yasash faoli-
yati bolalarning idroki, diqqati, kuzatuvchanligi, xotirasini hamda 
tafakkur qilish jarayonlarini rivojlantirishga yordam beradi. Tarbi-
yachilar qurish-yasash o‘yinlarini tashkil qilishda bolalarga ko‘rsatma 
va yo‘llanma berishi kerak. Kattalar bolalarning ishini baholashi, 
boshqa bolalarni ish jarayoni va natijasi bilan qiyoslashi, bolani o‘z 
harakatlarini to‘g‘ri nazorat qilishiga va o‘z bilim va imkoniyatlarini 
baholashiga sabab bo‘ladi. Bajarilgan o‘quv topshirig‘iga nisbatan 

---

314
bolalarda o‘zini nazorat qilish va baholash ko‘nikmalari yuzaga ke-
ladi. Ko‘p hollarda maktab yoshiga yaqinlashgan bolalar o‘zlari is-
tamagan holda, oson tuyilgan topshiriqlarni bajaradilar, va bola
nuqtayi nazaridan qaraganda, erishilgan bilim va qobiliyat daraja-
siga mos keladigan natijaga intiladilar.