Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik madaniyatini rivojlantirishning zamonaviy mexanizmlari

Tadqiqotda qo’llanilgan metodikaning tavsifi. 
Tadqiqot jarayonida kuzatuv, 
qiyosiy tahlil, taqqoslash, pedagogik tahlil, so’rovlar, suhbat, anketa, test, 
pedagogik eksperiment hamda tajriba-sinov metodlaridan foydalanildi.
Tadqiqot ishlarining ilmiy va amaliy ahamiyati. 
Tadqiqot natijasida 
maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ekologik tarbiya va eklogik madaniyatning 
darajasi va mavjud ahvoli o’rganiladi. Bolalarning ekologik madaniyat 
mexanizmlariga qiziqishining mazmuni, uni shakllantirishga xizmat qiladigan 
innovatsion hamda kreativ g’oyalar o’rganiladi va funksiyalari aniqlanadi, 
pedagogik tajriba-sinovdan o’tkaziladi. Tashkil qilingan tajriba-sinov ishlari 
asosida bo’lajak maktabgacha yoshdagi bolalarni ekologik madaniyatga 
qiziqtirishga oid nazariy yondashuvlar qarashlar, g’oyalar bilan mashg’ulot 
jarayoni boyitiladi va takomillashtiriladi.Tadqiqot natijalari va xulosalaridan 

---

maktabgacha ta’lim tashkilotlarining uslubchi, tarbiyachi, tadqiqotchilar, yosh 
mutaxassislar o’z faoliyatini takomillashtirishda samarali foydalanishlari mumkin. 
Mazkur tadqiqot natijalari jami 4 ta bo’lib, shundan 1 tasi OAK jurnalida nashr 
etilgan va 3 tasi respublika hamda xalqaro ilmiy-amaliy anjumanlarda 
muhokamadan o’tkazilgan.
Ish tuzilmasining tavsifi. 
Dissertatsiya kirish, uch bob, xulosa, foydalanilgan 
adabiyotlar ro’yxatidan iborat. 
 
 
 
 
 
 

---

I BOB. EKOLOGIK MADANIYATNI SHAKLLANTIRISHNING 
NAZARIY-METODOLOGIK ASOSLARI. 
1.1
 
EKOLOGIK MADANIYATNI SHAKLLANTIRISHNING NAZARIY 
METODOLOGIK ASOSI 
Tabiat-bu bizni o‘rab turgan hamma narsa: gular, daraxtlar, suv omborlari, 
o‘rmonlar va boshqalar. Tabiat tufayli inson tirik, chunki biz tabbiy havodan nafas 
olamiz, yer bizga bergan narsalarni yeymiz, undan yasalagan narsalardan 
foydalanamiz, iste’mol qilamiz. Inson tabiat bilan chambarchas bog‘liq, shuning 
uchun biz tabiatni sevishimiz, asrashimiz va himoya qilishimiz kerak. Tabiatning 
bizning doimiy himoyamizga muhtoj. Insoniyat tomonidan o‘rmonlarning 
kesilishi, suvning ifloslanishi, hayvonlarning yo‘q qilinishi natijasida bir qancha 
ekologik muammolar paydo bo‘lyapti. Ammo insoniyat bundan xabardor emas. 
Har birimiz o‘z manfaatlarimizni hamma narsadan ustun qo‘yamiz. Har bir 
harakatimiz uchun javob berishimiz kerak bo‘ladi. Bir kun tabiat bizga o‘z 
boyliklarini berishni to‘xtatadi, chunki ular shunchaki tugaydi.
 
Hech qachon unutmasligimiz kerakki, daraxtdan uzilgan bitta barg ham 
oxirgi bo‘lishi mumkun. Bugungi kunda ko‘plab olimlar sayyoramizdagi ekologik 
vaziyat bilan bog‘liq muammolarning yechimini topishga harakat qilmoqdalar. 
Ekologiya esa atrof-muhitni o‘rganuvchi fan sifatida paydo bo‘ldi. Ekologiya 
(yunoncha: oykos-uy, logos-turar joy)- organizmlar, organizmlardan yuqori 
turadigan sistemalar, populyatsiyalar, biotsenozlar, biosferaning tuzilishi ularda 
kechadigan jarayonlarni o‘rganadigan fan. “Ekologiya” terminini 1866-yil 
E.Gekkel organizmlarning atrof-muhit bilan munosabatlarini belgilash uchun taklif 
etgan. Jumladan , Gipokrat, Aristotel va shu kabi yunon faylasuflari asarlarida 
ekologiya haqida ma’lumotlar kiritganlar. 
Insonni o‘rab turgan tabiiy muhit va uning boyliklarini biladigan, undan 
tejamkorlik bilan foydalanadigan, saqlaydigan, tabiat boyligiga, go‘zalligiga 
go‘zallik qo‘shadigan, ijtimoiy va tabiiy qonunlarni biladigan bilimdon shaxsni 
yetishtirish - bu ekologik tarbiya maqsadi. O‘rta asrlarda yashab ijod etgan SHarq 
allomalaridan Muhammad Muso alXorazmiy, Abu Nasr Farobiy, Abu Rayhon 

---

Beruniy, Abu Ali Ibn Sino va boshqalar tabiat fanlarining rivojlanishiga katta hissa 
qo‘shganlar. Ular hali ekologiya fani dunyoga kelmagan davrda tabiat va undagi 
muvozanat. o‘simliklar va hayvonot dunyosi, tabiatni e'zozlash haqida qimmatli 
fikrlar aytganlar.