Мактабгача тарбия ёшидаги болаларни тарбиялашда оила ва тарбия муассасаси хамкорлигининг мазмуни ва шакл ва методлари

1.2 Оилада мактабгача тарбия ёшидаги болалар ақлий ва ахлоқий тарбиясининг мазмуни ва моҳияти.
Оила аъзоларининг ўзаро муносабатлари узоқ давом этган тарихий эволюцион тараққтиётга эга. Бу тарих ҳар бир тарихий давр ва жараёнлар учун ўзига хос мазмун ва ҳусусуият касб этган. Муҳими, эволюцион жараёнлар муайян миллатнинг қадриятига айланган ҳусусиятлар, анъаналарнинг такомил­лаштириш, бойитиш ҳисобига амалга оширилган. Тарихий манбаларнинг, ҳусусан шарқ алломаларининг илмий мерослари, жумладан уларнинг таълимий ва тарбиявий қарашлари, ғояларини ўрганиш ва таҳлил этиш юқоридаги эътирофни ҳаққонийлигидан далолат беради.
Оила кишилик жамиятининг муқаддас гўшасидир. Бу гўшадаги муқаддас вазифа - бу бола таълим-тарбиясидир. Бу масала таъкидлаб ўтганимиздек қадимий бўлиб, Шарқда ҳам оилада бола таълим-тарбиясига алоҳида эътибор билан қаралган. Оилавий муносабатлар маданияти ва соғлом авлод таълим-тарбияси муаммосининг тадқиқотчиси, файласуф олима М.Холматованинг таъкидлашича, Марказий Осиё мутафаккирлари ва маърифатпарварлари Форобий, Ибн Сино, Беруний, Юсуф Хос Ҳожиб, Кайковус, Девоний, Алишер Навоий, Мунис Хоразмий, Бобур, Бедил, Беҳбудий, Қори Ниёзий, Чўлпон, Фитрат ва бошқаларнинг асарларида оила ва оилавий муносабатлар ҳақида қимматли фикрлари мавжуд.
Оиладаги ўзаро муносабатлар, маданият масаласи тасаввуф фалсафасидаги ҳам алоҳида ўрин тутади. Бу фалсафанинг йирик вакиллари бўлган Аҳмад Яссавий, Баҳовуддин Нақшбанд, Нажмиддин Кубро тариқатларида ота ва оналар ўзаро муносабатлари фарзандлар камолатидаги роли алоҳида таъкидлаб ўтилганлигини кўрамиз.Шахс тарбияси нафақат педагогик, айни пайтда ижтимоий мазмун касб этиши шу ва бошқа омиллар билан далилланади.
Фаробий билимидан маърифатли етук одамнинг образини тасвирлар экан, бундай дейди: «Ҳар кимки илм хикматни ўрганмаган деса, уни ёшлигидан бошласин, соғ – саломатлиги яхши бўлсин, яхши аҳлоқ ва одоби бўлсин, сўзининг уддасидан чиқсин, ёмон ишлардан сақланган бўлсин, барча қонун – қоидаларни билсин, билимдан ва нотиқ бўлсин, илмли ва доно кишиларни хурмат қилсин, илм ва аҳли илмдан мол – дунёсини аямасин, барча реал моддий нарсалар тўғрисида билимга эга бўлсин».
Бу фикрлардан Фаробийнинг таълим – тарбияда ёшларни мукаммал инсон қилиб тарбиялашда хусусан, ақлий – ахлоқий тарбияда алохида эътибор берганлиги кўриниб турибди, унинг эътиқодича, билим, маърифат, албатта яхши ахлоқ билан безатмоғи лозим, акс ҳолда кутилган мақсадга эришилмайди, бола етук бўлиб етишмайди.